Opmars van de Young Adult - Lang leve BookTok!

De Young Adult beleeft momenteel, met dank aan de sociale media, een opmerkelijke revival. BookTok is het ultieme platform waar jongeren elkaar ontmoeten en waar zij dikwijls op bijzondere wijze uiting geven aan hun enthousiasme over een verhaal. Uitgevers, bibliotheken en boekenwinkels spelen hier gretig op in en dus valt er niet alleen veel te kiezen, maar wordt er ook meer gelezen. Hierna zoom ik in op het groeiende aanbod en deed ik boodschappen bij een drietal uitgevers, te weten Kluitman, Best of YA en Rainbow.

Kluitman

Kluitman gaat als uitgever van kinderboeken inmiddels heel wat jaren mee. De onderneming werd in 1864 door naamgever Pieter Kluitman opgericht in Alkmaar, aanvankelijk als boekhandel, later als drukker en uitgeverij. Daar is het bedrijf anno 2022 nog altijd te vinden. Vele generaties groeiden op met de boeken van Kluitman. Wie kent ze niet, verhalen als Dik Trom, Kameleon, Pietje Bell, Kruimeltje en Afke’s Tiental?

Recensenten waren in het verleden niet altijd positief over het aanbod van Kluitman. De verhalen zouden te oppervlakkig zijn, niet literair genoeg. Maar daarmee doen we deze uitgever geen recht.

Toegegeven, een serie als Kippenvel, geschreven door R.L. Stine en vertaald uit het Engels heeft qua verhaallijn, stijl, compositie en gelaagdheid weinig om het lijf. Maar de (griezel)verhalen helpen leerlingen met minder leeservaring wel om met de juiste begeleiding stap voor stap te komen tot hogere leesdoelen. In 1998 sleepte Kluitman met een deel uit de Kippenvelreeks, De Vloek van de farao, de Venz-Kinderboekenprijs voor het bestverkochte boek van het voorafgaande jaar in de wacht. Het is duidelijk dat dit soort uitgaven sterk appelleert aan de behoefte van jonge lezers zich onder te kunnen dompelen in fantasierijke en spannende verhalen. We kunnen daaraan simpelweg niet voorbijgaan als we het hebben over leesbevordering.

Daar komt bij, ik heb in het verleden meerdere uitgaven van Kluitman besproken die zonder enige twijfel een vaste plek verdienen op de literatuurlijst. De verhalen van de Amerikaanse schrijfster Sharon Creech bijvoorbeeld: Achter de maan (1999) en Domenica’s dromen (2000). Achter de maan werd in de VS, onderscheiden met de Newbery Medal (beste jeugdboek van het jaar), in Engeland met de Children's Book Award en in Oostenrijk met de Literaturhaus Award. Deze onvergetelijke geschiedenis verhaalt op ontroerende en indrukwekkende wijze over de dertienjarige Salamanca die niet wil accepteren dat haar moeder is gestorven en de daarmee samenhangende rouwverwerking. Het boek is als e-book nog altijd verkrijgbaar.

Kluitman-novelles

Van meer recente datum en zeker de moeite waard zijn de Kluitman-novelles, bewust in het leven geroepen om jongeren van veertien jaar en ouder te verleiden. Auteurs schrijven in het genre dat het best aansluit bij hun werk, zolang het maar interessant is voor de doelgroep. Het zijn verhalen, niet te dik (circa honderd pagina’s), aantrekkelijk vormgegeven, sympathiek geprijsd (€ 9,95) en gemaakt door ervaren schrijvers. Ik noem Jowi Schmitz, Marion Pauw, Stine Jensen, Juultje van den Nieuwenhof en Marlies Slegers. Op het moment van schrijven telt de serie negentien delen waarvan er meer dan 50.000 zijn verkocht en de reeks breidt de komende jaren verder uit. Gegijzeld, een spannende thriller van Chinouk Thijssen won de Prijs van de Jonge Jury 2022. Andere interessante titels zijn Verraderlijk patroon (Marlen Visser) over de ernstige gevolgen van het gebruik van lachgas, Wat we niet zeggen (Nadine Swagerman) met als belangrijke  thema’s eenzaamheid, verlies, identiteit en vriendschap en Moordgeheim (Natasza Tardio) waarin de hoofdpersoon onderzoek doet naar een schietpartij zoals die plaatshad op haar school, het fictieve Drieluik College. Ik schreef eerder over dit fascinerende en uiterst beklemmende verhaal in LTM 2019 – 5.

Best of YA | XS

Ook Unieboek/Het Spectrum bv speelt in op de groeiende belangstelling voor de Young Adult. Sinds 2021 geeft deze uitgever onder de imprint Best of YA in navolging van Kluitman een serie verhalen uit, aangeduid met XS: ‘kleine boeken met een groots verhaal’. Het idee ontstond in samenwerking met enkele auteurs die tijdens schoolbezoeken te horen kregen dat lezers op zoek waren naar dunnere boeken. Inmiddels is de XS-serie uitgegroeid tot een groot succes. Er zijn ruim 13.000 exemplaren van verkocht en de collectie groeit gestaag met auteurs als Daniëlle Bakhuis, Henk Hardeman, Saskia Mouissie, Mirjam Mous, Mijke Pelgrim, Buddy Tegenbosch en Esther Walraven. De boeken kenmerken zich door verhalen met diepgang en herkenbare thema’s voor jongeren. Enkele titels uit de reeks zijn De belofte van Saskia Mouissie, een aangrijpend relaas over Douwe, een vijftienjarige jongen, die in de zoektocht naar zijn overleden vader niet alleen meer over hem, maar vooral ook over zichzelf aan de weet komt. En De laatste uren van Josephine Donkers van Daniëlle Bakhuis is een spannende short-read, een tranentrekker waarin de laatste uren van de op tragische wijze overleden Josephine Donkers (17) worden gereconstrueerd. Voor alle delen geldt dat weer goed is nagedacht over het uiterlijk, de eerste kennismaking met het boek.

Rainbows

Uitgeverij Rainbow bv in Amsterdam, onderdeel van Overamstel Uitgevers, focust zich in haar marketingstrategie, nu jongeren dankzij BookTok de boekhandel (her)ontdekken, ook nadrukkelijker op het Young-Adult genre met een veelzijdig aanbod aan titels. De pockets, herkenbaar aan het regenbooglogo, zijn voordelig in aanschaf en beperken zich niet alleen tot vertaald werk. Zo verscheen onlangs een heruitgave van de bestseller Pizzamaffia van Khalid Boudou (1974), bekend van Het Schnitzelparadijs. Linda Boutellier, verantwoordelijk voor de verkoop en promotie bij Rainbow liet in een reactie weten dat er ook boeken zijn die in beginsel niet bedoeld zijn voor jongeren, maar die bij hen wel heel erg in de smaak vallen. Zoals Circe van Madeline Miller. ‘Dat is een wat volwassener boek over mythologie maar het is een grote hit op Booktok.’

Voorbeelden van vertaald werk in het YA-aanbod van Rainbow zijn onder meer de wereldwijde hit Waar het licht is van de Amerikaanse Jennifer Niven, een liefdesgeschiedenis die in 2016 werd bekroond met de Dioraphte Literatour Prijs en in 2020 verfilmd. Het boek werd oorspronkelijk uitgegeven door Uitgeverij Moon (2015). Een grote klapper op BookTok is verder de New York Times-bestseller Op het einde gaan ze allebei dood van Adam Silvera, in ons land in 2018 voor het eerst uitgegeven door Clavis. In dit bijzondere verhaal beleven de twee hoofdpersonen Mateo en Rufus een onvergetelijke laatste dag waarvan het slot van tevoren vaststaat. Nog zo’n kaskraker is De boekendief van de Australische Markus Zusak, een historisch verhaal waarin de Dood in de rol van alwetende verteller de lezer meevoert naar Nazi-Duitsland waar de negenjarige Joodse Liesel in een liefdesaffaire met boeken en woorden besluit te stelen uit boekverbrandingen. De boekendief, in ons taalgebied eerder uitgegeven in 2007 door The House of Books, geldt als een klassieker. Wereldwijd zijn er meer dan 16 miljoen exemplaren van verkocht. Rainbow toont met deze heruitgaven aan een goed gevoel te hebben voor de smaak van  jongeren van veertien jaar en ouder.

Meer informatie over de Kluitman-novelles: www.kluitman.nl.

Meer over het aanbod van Best of YA | XS: www.bestofyabooks.nl.

Over de YA-titels in het fonds van uitgeverij Rainbow (‘De boeken die alle jongeren nu willen lezen’): www.rainbow.nl

Bakhuis, D. (2021) De laatste uren van Josephine Donkers. Amsterdam: Uitgeverij Unieboek/Het Spectrum bv. Isbn 978 90 003 7754 1 € 9,99, 101 blz.

Miller, Madeline (2021) Circe. Oorspronkelijke titel: Circe. Amsterdam: Uitgeverij Rainbow bv. Isbn 978 90 417 1414 5 € 10,00, 384 blz.

Niven, J. (2022) Waar het licht is. Oorspronkelijke titel: All the Bright Places. Amsterdam: Uitgeverij Rainbow bv. Isbn 978 90 417 1438 1 € 9,00, 336 blz.

Silvera, A. (2022) Op het einde gaan ze allebei dood. Oorspronkelijke titel: They Both die at the End. Amsterdam: Uitgeverij Rainbow bv. Isbn 978 90 417 1470 1 € 10,00, 344 blz.

Thijssen, C. (2021) Gegijzeld. Alkmaar: Uitgeverij Kluitman. Isbn 978 90 206 0965 3 € 9,95, 104 blz.

Zusak, M. (2020) De boekendief. Oorspronkelijke titel: The Book Thief. Amsterdam: Uitgeverij Rainbow bv. Isbn 978 90 417 1446 6 € 10,00, 560 blz.