Girlpower

Verhalen over assertieve, krachtige tienermeiden

Teksten, aangeboden door leesbevorderingscampagnes als De Nationale Voorleesdagen, Geef een (prenten)boek cadeau en het (prentenboek van het) Kinderboekenweekgeschenk schieten tekort als het gaat om een diverse en inclusieve representatie van de meest belangrijke verhaalfiguren. Blanke jongens en mannelijke dieren domineren. Het zijn de bevindingen van Marie-José Klaver in een artikel in Neerlandistiek, online tijdschrift voor taal-en letterkunde. *

Is dit een probleem? Klaver vindt van wel.

‘Verhalen dienen als spiegel van de kinderwereld, waardoor kinderen via identificatie kunnen verkennen en verwerken wat hen dagelijks overkomt (…). Wie zichzelf bijna nooit tegenkomt in teksten, kan gaan denken dat hij of zij er niet toe doet in de samenleving (Bishop, 1990).’

Ook na de basisschool is het volgens Klaver slecht gesteld met een aanbod van zelfbewuste, sterke meisjes. 

‘De winnende jeugdromans van de Jonge Jury, gericht op de onderbouw van het voortgezet onderwijs, wemelen van de zwakke meisjes en seksistische stereotypen.’

De auteur besluit haar artikel met de constatering dat er volop kinder- en jeugdboeken zijn met vrouwelijke hoofdpersonen.

‘Maar ze vallen blijkbaar buiten het blikveld van de mensen die verantwoordelijk zijn voor leesbevordering en curriculair lezen binnen het onderwijs. Daar is de jongen universeel.’

Het is duidelijk. Tijd voor girlpower! Hierna een selectie van recent verschenen verhalen met een absolute hoofdrol voor assertieve en krachtige tienermeiden. Zes boeken zijn van eigen bodem, een werd vertaald uit het Engels. Ze zijn zonder uitzondering heel geschikt voor lezers in de onderbouw.

 

Patina

Patina, roepnaam Patty, is niet zoals de andere meiden uit haar klas. Haar vader is overleden en haar moeder heeft suikerziekte. Ze woont met haar zusje bij hun peetouders en ze moet wennen aan een nieuwe, elitaire school. Maar Patty heeft een groot talent: ze kan heel hard rennen. Ze komt in een hardloopteam waar het niveau behoorlijk hoog ligt. Als de druk stijgt, raakt Patty steeds vaker gefrustreerd. De coach echter wil geen slechte verliezer in zijn team hebben. En nu wil hij dat Patty gaat rennen in een estafette waar ze goed moet leren samenwerken. Hoe gaat ze dat in hemelsnaam doen?

Een nieuw boek van Zilveren griffel-winnaar Jason Reynolds over vertrouwen op jezelf en anderen. Hij draagt het verhaal op aan al diegenen die het stokje te jong moesten overnemen, maar het gelukkig niet alleen hoefden te doen.

Eerder verscheen van Reynolds Ghost (2022) dat zich afspeelt in dezelfde hardloopomgeving.

Struikmeisje

Iedereen heeft wel een reden waarom hij doet zoals hij doet. Bij Erie is die reden een stoornis. Tenminste dat zegt haar therapeut. Erie haat dat woord. Het klinkt alsof je gestoord bent. Nu gaat ze niet meer naar school, want in haar veilige huis midden in het bos zijn geen klasgenoten, geen prikkels, geen stress en dus ook geen stoornis. Probleem opgelost! Erie besluit zelf te onderzoeken waarom mensen doen wat ze doen. En de perfecte plek daarvoor is De Vliegenzwam, een huisjespark in het bos. Daar bespiedt ze haar omgeving vanuit het struikgewas. En daar ontdekt ze Bas. Wat doet hij in het bos in zijn rolstoel? Waarom doet hij zo aardig? Net als Erie denkt dat ze de antwoorden heeft, blijkt Bas een heel andere reden te hebben. Een die haar leven geheel op zijn kop zet.

Een mooi toegankelijk verhaal over vriendschap, anders zijn en diversiteit van een getalenteerd schrijfster die we ook kennen als stripscenarioschrijfster voor Donald Duck en Okki.

 

Andersom

Anna is zestien en blindgeboren. Samen met haar hartsvriendin Inti doet ze mee aan de auditie voor Antigone, een theaterproductie gespeeld door jongeren.

Inti is enorm jaloers als Anna wordt uitgekozen en zij niet. Ze is ervan overtuigd dat Anna haar selectie alleen heeft te danken aan het feit dat ze blind is, net als een van de personages in het stuk. 

Het wordt een heftige periode voor Anna: ze heeft ruzie met haar beste vriendin, de toneelrepetities zijn intens en ze wordt verliefd.

Een levendige young adult met humor, waarin jongeren met vallen en opstaan een toneelvoorstelling op poten zetten.

 

De C is voor Celia

De zestienjarige Celia helpt flink mee in het huishouden. Dat kan ook niet anders met twaalf broers en zussen. Maar vanaf het moment dat hun gezin wordt gevolgd voor een realityserie komen alle verhoudingen binnen het gezin op scherp te staan. Het lijkt alsof er bepaalde rollen voor hen geschreven zijn. Is het de realiteit die de makers vast willen leggen?

Of steekt het misschien toch iets anders in elkaar?

In De C is voor Celia schetst debuterend auteur Heleen Blesgraaf een treffend beeld van een meisje dat moeite doet haar eigen plek en stem te vinden in een omgeving die daarvoor eigenlijk weinig ruimte biedt.

 

Atta

Atta is een eigenwijs Mengelmeisje. Ze heeft er genoeg van om met de vrouwen en kinderen bessen te verzamelen. Ze wil op jacht dus sluit ze achter de mannen en jongens aan.

Maar haar avontuur krijgt een andere wending dan ze verwacht als ze oog in oog komt te staan met een woedende mammoet. Op de vlucht raakt Atta de weg kwijt en belandt ze bij een Neandervolk. 

Ze wordt warm ontvangen door de vrouw die de stam leidt. Iets té warm zelfs. Het lijkt wel of die haar niet meer wil laten gaan!

Atta is een kind, prachtig impulsief en nieuwsgierig naar de wereld. Een meisje dat je direct in je hart sluit. Het verhaal werd wonderschoon geïllustreerd door Linde Faas.

 

Street Academy - To lie for

Shay, Tatum, Gigi en Aysegül hebben niet veel, maar ze hebben er wel alles voor over om toegelaten te worden tot Street Academy.

Wanneer ze auditie mogen doen, slaat de sfeer om. De vriendinnen ontvangen dreigberichten van iemand die hen wil tegenhouden. De boodschap? Vertrouw niemand. Want de concurrentie is hard in een wereld vol streetdancers. Moordend zelfs.

To lie for is het eerste deel in een reeks thrillers onder de noemer Street Academy van Chinouk Thijssen. Een uitgekiende marketingcampagne van uitgeverij Clavis moet ervoor zorgen dat deze driedelige serie een hit wordt. In mei verschijnt het volgende deel, To Kill For. De boeken zijn niet los te lezen. Verschillende personages overleven het niet; de delen bouwen op die manier op elkaar voort. De limited editions hebben een andere cover, in een soortgelijke maar andere kleur. Het bloed op de cover is glanzend. Daarnaast hebben ze gouden sprayed edges en worden ze gesigneerd door Chinouk Thijssen.

 

Lava

Prinses Lava wordt volgende week dertien. Tijd om de reis te maken naar het land dat haar koninkrijk zal worden: met een hond die haar de weg wijst, een jongen die haar zal begeleiden en de opdracht om iets te vinden om in haar nieuwe land aan het volk aan te bieden. Iets dat Aventurijn heet.

Maar Lava wil helemaal niet met een mottige hond en een bozige jongen op stap. Ze wil deze reis met haar tweelingzus maken, zoals ze altijd van plan waren. Maar haar zus is er niet.

Zoals dat hoort in een sprookje en in het leven is de reis van Lava confronterend, vormend en louterend. Of ze erachter komt wat Aventurijn is, of ze het vindt en of ze haar land bereikt, vertelt de ervaren schrijfster Mireille Geus in dit wonderschone gelaagde verhaal, vernoemd naar de hoofdpersoon.

 

Marie-José Klaver, De universele jongen. Neerlandistiek, 13 februari 2023.

 

Blesgraaf, H. (2023) De C is voor Celia. Amsterdam: Uitgeverij Moon. Imprint Overamstel Uitgevers bv. Isbn 978 90 488 7116 2 € 19,99, 240 blz.

Geus, M. (2023) Lava. Rotterdam: Lemniscaat b.v. Isbn 978 90 477 1468 2 € 14,99, 180 blz.

Honingh, T. (2023) Struikmeisje. Van Goor. Uitgeverij Unieboek. Isbn 978 90 003 7361 1 € 17,99, 240 blz.

Janzing, J. (2023) Atta. Illustraties van Line Faas. Rotterdam: Lemniscaat b.v. Isbn 978 90 477 1489 7 € 15,99, 140 blz.

Reynolds, J. (2023) Patina. Oorspronkelijke titel: Track #2: Patina. Vertaald uit het Engels door Maria Postema. Amsterdam: Uitgeverij Condor. Isbn 978 94 645 3065 0 € 16,99, 208 blz.

Thijssen, C. (2024) To lie for. Hasselt-Amsterdam-New York: Clavis Uitgeverij. Isbn 978 90 448 5144 1 € 18,95, 192 blz.

Wouters, E. (2024) Andersom. Hasselt-Amsterdam-New York: Clavis Uitgeverij. Isbn 978 90 448 5142 7 € 18,95, 200 blz.

Opsporing verzocht

Fantasievolle en spannende misdaadverhalen voor speurneuzen

Verhalen waarin een misdrijf moet worden opgelost doen het altijd goed. Hierna vijf boeken voor jonge speurders, avonturen die je helpen voor even te ontsnappen aan de realiteit.

Jefferson - Een verdwijning met een staartje

Eerder besteedde ik aandacht aan Jefferson, een origineel misdaadverhaal met in de hoofdrol de sympathieke egel Jefferson ten Bosch van Berckebeek. Inmiddels verscheen een vervolg dat zich geheel zelfstandig laat lezen.

Schrijver Jean-Claude Mourlevat stuurt de hoofdpersoon, de dierlijke tegenhanger van Sherlock Holmes, wederom het speurderspad op.

De nogal eenzame Simone is zonder een spoor na te laten van huis vertrokken. De ontdekking dat er nogal wat geld op haar rekening mist, geeft te denken. Vastberaden om haar te helpen, stellen Jefferson en zijn beste kameraad het varken Gijsbert een onderzoek in.

Het leidt hen naar de sekte Anemos, opgericht door Or-Khan. Deze charlatan houdt zijn volgelingen voor dat zij dankzij zijn revolutionaire ‘voetzuiveringsmethode’ genezen van allerlei ziektes. Simone gaat nu door het leven als Akrida en ze blijkt als sektelid behoorlijk geïndoctrineerd.

Jefferson infiltreert in de gemeenschap, maar het is de vraag of hij Simone weet los te weken van de goeroe en diens dubieuze praktijken.

Wat een heerlijk verhaal! Mourlevat toont zich wederom een briljant verteller. Het verhaal is spannend en doordrenkt met humor. De gebeurtenissen in en rond de sekte geven je als lezer stof tot nadenken. Goed nieuws: naar het schijnt is deel drie in voorbereiding.

 

Het onwaarschijnlijke verhaal van Baskerville Hall

Als de jonge Arthur Conan Doyle een plaats krijgt aangeboden op Baskerville Hall, een geheime school voor buitengewoon begaafde kinderen, is hij dolblij. Dit is zijn kans om het tij te keren voor zijn familie die in Edinburgh met moeite de eindjes aan elkaar knoopt. Hij sluit vriendschap met de moedige Irene Eagle en de slimme Jimmie Moriarty. Samen komen ze erachter dat hun nieuwe school een eigenaardige plek is met scheve torens, onverklaarbare explosies en uitgestorven vogels.

Arthur maakt al snel vijanden die willen dat hij van school wordt gestuurd, of erger.

Wanneer Arthur en zijn vrienden worden uitgenodigd om toe te treden tot het geheime genootschap de Klaver, moeten ze drie proeven afleggen. En ondertussen ontdekt hij een mysterie dat leidt tot een groots avontuur en nog groter gevaar.

De echte Arthur Conan Doyle werd in 1859 geboren en hij was de schrijver van de wereldberoemde verhalen over Sherlock Holmes.

De Engelse schrijfster Ali Standish slaagt erin de lezer al direct vanaf het eerste hoofdstuk te betoveren. Ze creëert een sfeervolle, fantasievolle wereld waarin je als vanzelf wegdroomt. De gebeurtenissen volgen elkaar in een rap tempo op en het valt niet mee het boek weg te leggen, omdat je wilt weten hoe het verder gaat.

Al met al een onderhoudend verhaal dat op meerdere vlakken gelijkenis vertoont met de magische wereld van Harry Potter. Er verschijnen nieuwe delen. Ik kan niet wachten!

 

Vlucht 703

Iris en Timon gaan met hun klas naar een escaperoom in een vliegtuig: een Escape Flight. Doel van het spel: vind de bom en ontmantel hem binnen twee uur.

De groep van Iris en Timon checkt in op Vlucht 703. Iedereen neemt plaats op zijn stoel en maakt zijn riemen vast, klaar om het spel te beginnen. Maar dan stijgt het vliegtuig op. En de bom die ze onschadelijk moeten maken, blijkt echt te zijn.

Welke kwade genius heeft het op hen gemunt? Waarom wil hij de scholieren zo nodig om het leven brengen? Ze moeten hun kalmte zien te bewaren, maar dat valt niet mee. Het broeit binnen de groep en de onderlinge verhoudingen staan net als de bom op scherp. Ondertussen telt de klok af. Slagen de jongeren erin de bom te vinden en onschadelijk te maken?

Vlucht 703 is een typisch Jonge Jury-verhaal. Er gebeurt veel, er is sprake van een wisselend perspectief waarbij het de lezer gegund is beurtelings te kruipen in de huid van Iris en Timon en de geschiedenis klimt geleidelijk naar een climax met een verrassend slot. Tegelijkertijd krijgt het verhaal nergens diepgang en blijven de belangrijkste personen oppervlakkig. Maar dat heeft natuurlijk ook te maken met de beperkte omvang van het boek.

 

Chinouk Thijssen won met haar novelle Gegijzeld de Prijs van de Jonge Jury 2022. Dit boek verscheen in dezelfde serie ‘Kluitman-novelles’, geen dikke, maar wel spannende verhalen voor jongeren van veertien jaar en ouder die zich wat lastiger laten verleiden tot het lezen van een boek.

 

Een snufje magie

Het fictieve stadje Silverdale waar Julia woont, wordt in de zomervakantie overspoeld door toeristen. Haar ouders die een boekwinkel hebben, kunnen dus niet op vakantie. Julia vindt dat geen probleem, want zij vermaakt zich uitstekend met haar beste vriend Ben, de zoon van de plaatselijke bakker.

Op een dag krijgt Julia een oud boek in handen dat niemand kan lezen behalve zij. Ze realiseert zich dat zij anders is dan andere kinderen. Ben heeft ondertussen iets anders aan zijn hoofd. Het lijkt wel of iemand de baan van zijn moeder op de toeristische stoomboot probeert te saboteren. Wat is er aan de hand? Ben en Julia gaan op onderzoek uit waarbij Julia’s bijzondere gave haar goed van pas komt.

 Een ontzettend leuk en fris verhaal, buitengewoon toegankelijk geschreven voor de nog jonge lezers in de onderbouw. Echt een fijn leesboek waarin de auteur aandacht vraagt voor de zorg die wij hebben voor het milieu zonder het onnodig zwaar te maken. De baksels van Bens Koekies, de winkel van Bens vader, kun je dankzij de recepten achterin het boek zelf proberen. Een aanrader voor de brugklassers.

 

Gentleman-inbreker Arsène Lupin

Tot besluit aandacht voor een prachtig geïllustreerde en aantrekkelijk geprijsde uitgave van Davidsfo/Infodok. Gentleman-inbreker Arsène Lupin is een hernieuwde kennismaking voor jong en oud met daarin een negental avonturen van de geslepen dief die niet zelden zijn buit retourneerde aan zijn slachtoffers. De Franse schrijver Maurice Leblanc (Rouen, 1864 – Perpignan, 1941) creëerde met Arsène Lupin een soort van Sherlock Holmes in boevengedaante en zijn verhalen over de sympathieke gentleman-inbreker groeiden direct na verschijning aan het begin van de vorige eeuw uit tot een groot succes. Lupin was onnavolgbaar in zijn vermommingen en het aannemen van andere identiteiten en het is uiterst vermakelijk te lezen hoe deze kameleon de politie steeds weer een stap vooruit blijft.

De Netflix-serie ‘Lupin’ vormde de basis voor deze verzorgde bundel in groot formaat hardcover met goudopdruk en leeslint. Illustrator Vincent Mallié trakteert de lezer op paginagrote aquarel tekeningen en zwart-wit geïnkte illustraties die werkelijk van het papier afspatten en de sfeer beduidend verhogen.

Enige leeservaring is vereist. Ik beveel deze uitgave aan voor leerlingen van veertien jaar en ouder.

 

Leblanc, M. (2021) Gentleman-inbreker Arsène Lupin. Oorspronkelijke titel Arsène Lupin. Gentleman Cambrioleur. Illustraties van Vincent Mallié. Vertaald uit het Frans door Debby Nieberg/Vitataal. Antwerpen: Davidsfonds/Infodok. Isbn 978 90 022 7468 8  € 25,00, 176 blz

Eden, L. (2024) Een snufje magie. Rotterdam: Lemniscaat b.v. Isbn 978 90 477 1633 4 € 14,99, 183 blz.

Mourlevat, J. (2023). Jefferson. Een verdwijning met een staartje. Oorspronkelijke titel: Jefferson fait de son mieux. Vertaald uit het Frans door Lies Lavrijsen en Els Dumez-Blocken.Tielt: Uitgeverij Lannoo nv. Isbn 978 94 014 9594 3 € 16,99, 272 blz.

Thijssen, C. (2023). Vlucht 703. Alkmaar: Uitgeverij Kluitman Alkmaar B.V. Isbn 978 90 206 0974 5 € 10,99, 112 blz.

Standish, A. (2023). Het onwaarschijnlijke verhaal van Baskerville Hall. Oorspronkelijke titel: The Improbable Tales of Baskerville Hall. Vertaling uit het Engels door Johanna Rijnbergen. Rotterdam: Uitgeverij Lemniscaat b.v.. Isbn 978 94 477 1630 3 € 18,99, 325 blz.

Al wat ons nog rest is liefde

Dit artikel verscheen eerder in Levende Talen Magazine, nummer 3 jaargang 2024

Jeugdboeken over de verwoestende kracht van oorlog

Een wereld zonder oorlog, stel je toch eens voor! Het lijkt een utopie. De vrede is anno 2024 verder weg dan ooit. 2023 was een jaar waarin het aantal conflicten wereldwijd toenam met ruim een kwart. Oorlogen in onder meer Gaza, Soedan, Oekraïne en de enorme ontheemding in de Sahel. De conflicten stapelen zich op. De gevolgen zijn rampzalig en ze zijn zo groot dat ze ook in de toekomst door meerdere generaties zullen worden gevoeld.

Oorlog is een belangrijk onderwerp in de jeugdliteratuur, door auteurs dikwijls behoorlijk realistisch beschreven.

Hierna zet ik een drietal boeken op een rij die de lezer kennis laten maken met oorlogsgeweld, bezien vanuit het perspectief van de nog jeugdige hoofdpersonen. Geen heroïsche verhalen, maar persoonlijke, ontroerende getuigenissen van onschuldige mensen. Kwetsbaar en voor altijd beschadigd. Verhalen die onder je huid kruipen en je doen beseffen dat onze vrijheid een groot goed is.

Ik koos voor twee recente uitgaven van Vlaamse bodem. En een wat oudere young adult uit 2011 van de Amerikaanse Ruta Sepetys, dochter van een Litouwse vluchteling. Haar verhaal Schaduwliefde is nog altijd goed verkrijgbaar en mag mijns inziens niet ontbreken in de boekenkast,

Alle verhalen benemen je niet zelden de adem en maken je deelgenoot van de wonderlijke (veer)kracht van de menselijke geest. Om de woorden van Aline Sax aan te halen in het slot van Wat ons nog rest: ‘Al wat ons nog rest is liefde.’

Alles komt goed, altijd

De hemel was grijs die dag. Maar toen de avond viel, kleurde de horizon oranje. Clara veerde op met grote ogen en wees. 'Zo mooi!'

‘'Hoe kan dat?' vroeg ik. Ik ging op mijn knieën op mijn stoel zitten, achterstevoren, en stak mijn hoofd onder de gordijnen door. 'Er is niet eens zon.'

Er kwam geen antwoord. Ik keek achterom. Oscar stond stil met zijn handen in zijn broekzakken. Een dun sliertje sigaret plakte tegen zijn onderlip. Hij zweeg. Mijn moeder hield haar hand voor haar mond. Mijn vader fronste diep en trok Clara op schoot.

'Het is geen zon,' zei Rosa. 'Het is de oorlog.' (p. 35)

Alles komt goed, altijd is de geschiedenis van Alice, een elfjarig meisje dat opgroeit tijdens de Eerste Wereldoorlog in het zwaar getroffen Ieper. De schrijfster Kathleen Vereecken (Gent, 1962) legt niet zozeer de nadruk op de beschrijving van al het wapengekletter, maar laat in dat prachtige bloemrijke Vlaamse taalgebruik zien welke de dramatische gevolgen zijn van de oorlog voor de gewone mens en hoe de jonge hoofdpersoon haar familie uiteen ziet vallen. Aan het eind, als de oorlog voorbij is, toont Alice de nodige wilskracht wanneer ze bedenkt:

En toch leven we nog steeds. We lachen en praten, en soms worden we stil. We zijn dezelfde gebleven en ook weer niet.

Ik ben niet ongelukkig. En soms ben ik blij, zonder meer blij.

Misschien betekent het dat toch alles goed gekomen is. Bijna ongeveer.

Dat is veel. (p. 170)

Wat een mooi boek, dit beklijvende verhaal over een meisje in de Eerste Wereldoorlog! Schitterend geïllustreerd ook door Charlotte Peys. Winnaar van de Woutertje Pieterse Prijs 2019, prijs voor het beste oorspronkelijk Nederlandstalige kinder- of jeugdboek. Uit het juryrapport: ‘Geluk lijkt vanzelfsprekend. Het is pas als je het verliest, dat je je bewust wordt van wat je mist. Die harde les leert Alice in Alles komt goed, altijd.’ Zeer geschikt voor lezers in de eerste klas.

Wat ons nog rest

Uit heel wat ramen

hangen witte lakens

te rafelen aan gebroken glas.

 

Twee oude vrouwen

hebben op straat

een vuur gemaakt

van Hitlerportretten

en nazivlaggen.

De woede van de Russen

hoeft niet aangewakkerd.

Ik klauter de andere richting uit.

Over het puin van

andermans leven. (p. 73)

Berlijn, april 1945. Alle hoop lijkt verloren. De Russen staan op het punt om de Duitse hoofdstad binnen te vallen. In de ruïnes van de stad probeert een zeventienjarig meisje te overleven, samen met haar moeder, haar jongere broer en de buren die zich met hen in de kelder verschanst hebben. De gevechten komen elke dag dichterbij. Tot het front over hun wijk rolt. De straten kleuren rood en de Russen worden heer en meester.

Wat ons nog rest is een zogeheten verse novel. Aline Sax koos voor de vorm van een vrij vers en dat pakt heel goed uit. Sax’ poëtisch taalgebruik heeft een grote zeggingskracht waarbij de schrijfster de kunst van het weglaten verstaat. Het zijn vooral de dingen die niet gezegd worden, die komen keihard binnen.

De hoofdpersoon vertelt over alle ellende, maar maakt de lezer boven alles bewust van haar eigen ongerustheid, haar radeloosheid en de tergende onzekerheid over alles wat nog komen gaat. Vluchten is zinloos.

Ik heb niet gedroomd

En dat is een zeldzaam geluk.

Droomloos slapen,

Zonder schreeuwend

De anderen te wekken.

Uit de gedroomde nachtmerrie,

De echte in. (p. 22)

 Aline Sax (Antwerpen, 1984) schreef een beklemmende ode aan de kracht en de moed van vrouwen gedurende de allesverwoestende laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog. Een aanrader voor geoefende lezers van vijftien jaar en ouder.

Schaduwliefde

Het is 1941 en de vijftienjarige Lina Vilkas is toegelaten tot de kunstacademie. Ze maakt zich op voor haar eerste afspraakjes met jongens en alles wat de zomer nog meer te bieden heeft. Maar die ene nacht komt de geheime Sovjetpolitie haar huis binnenvallen. Ze sturen haar vader naar de gevangenis en deporteren Lina samen met haar broertje Jonas en haar moeder Elena naar Siberië. Het had maar weinig gescheeld of Jonas was van zijn familie gescheiden. Lina’s moeder wist het te voorkomen.

Moeder bleef Russisch praten en trol een zakhorloge uit haar jas. Ik kende dat horloge. Dat was van haar vader geweest en zijn naam stond aan de achterkant in het zachte goud gegraveerd. De officier graaide het horloge weg, liet Jonas los en begon te schreeuwen tegen de mensen die naast ons stonden.

Heb jij je weleens afgevraagd hoeveel een mensenleven waard is? Die ochtend was mijn broertje niet meer waard dan een zakhorloge. (p. 36 – 37)

 De onbevreesde Lina vecht in het kamp voor haar leven en neemt zich voor haar familie en ontelbare lotgenoten te eren. Hiervoor wendt ze haar tekentalent aan en ze legt de gruwelijke ervaringen vast in tekeningen en op schrift. Wanneer Lina besluit haar tekeningen uit het kamp te smokkelen, riskeert zij haar leven. Zal ze haar vader in de gevangenis kunnen bereiken?

 Schaduwliefde was het debuut van Ruta Sepetys (Michigan, 1967) en werd direct in 26 landen uitgebracht. Als dochter van een Litouwse vluchteling was ze altijd al geïnteresseerd in haar Litouwse verleden. De Baltische staten Estland, Letland en Litouwen verdwenen onder de expansiedrang van het Sovjetregime in 1941 van de kaart om er pas in 1991 weer op terug te keren. Met haar proza geeft Sepetys in dit hartverscheurend, tragisch verhaal de honderdduizenden mensen die slachtoffer werden een stem en laat ze zien hoe liefde en hoop zelfs Stalins gruwelijke misdaden overleven. De gebeurtenissen maken indruk en geven gelet op de actualiteit stof tot nadenken. Voor deze bespreking maakte ik gebruik van de oorspronkelijke gebonden uitgave in 2011 door Moon. Het boek werd in 2020 in verband met 75 jaar vrijheid door Uitgeverij Luitingh-Sijthoff als paperback opnieuw uitgegeven. Heel geschikt voor lezers in de bovenbouw van vijftien jaar en ouder.

Klik voor een meer uitgebreide bespreking hier.

 

Sax, A. (2023) Wat ons nog rest. Antwerpen: Davidsfonds/Infodok. Isbn 978 90 022 7861 7  € 16,99, 239 blz

Sepetys, R. (2011) Schaduwliefde. Oorspronkelijke titel: Between Shades of Gray. Vertaald uit het Engels door Michèle Bernard. Amsterdam: Moon. Isbn 978 90 488 0901 1 € 16,75, 368 blz.

Vereecken, K. (2018). Alles komt goed, altijd. Illustraties van Charlotte Peys. Tielt: Uitgeverij Lannoo nv. Isbn 978 94 014 5528 2 € 18,99, 171 blz.

Kennismaken met andere werelden, ideeën en opvattingen

Dit artikel verscheen eerder in Levende Talen Magazine, nummer 2 jaargang 2024

Jeugdboeken die passen bij burgerschapsonderwijs

Burgerschapsvaardigheden doen ertoe zodra je je verbonden wilt voelen met onze democratische en pluriforme samenleving. Het zijn vaardigheden die niet ieder kind van huis uit meekrijgt. Sinds 2006 is er een wettelijke opdracht vanuit de overheid om in het onderwijs aandacht te besteden aan burgerschap. Dit betekent dat scholen zich onder meer richten op het bijbrengen van kennis over en respect voor verschillen in godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, afkomst, geslacht, handicap of seksuele gerichtheid.

Leerlingen die lezen, maken als vanzelf kennis met andere werelden, ideeën en opvattingen. Daarbij hoef je het heus niet altijd met de ander eens te zijn, maar als lezer ontwikkel je wel je empathisch vermogen.

Hierna een keuze uit het rijke aanbod van jeugdboeken die prima passen bij burgerschap. Bijna alle titels zijn van Nederlandse origine en geschikt voor lezers in de onderbouw. De graphic novel Heartstopper deel 5 is van de succesvolle Britse schrijfster Alice Oseman. Het lijvige Morgen kan het anders zijn van Brooijmans is meer geschikt voor de geoefende lezers in de bovenbouw.

De jongen die van de klif sprong en zacht terechtkwam

Als de 19-jarige Alec na een moeizame schoolcarrière zijn eindexamen probeert te halen, bevindt hij zich tot zijn eigen ergernis nog steeds in het loserpeloton van de maagden. Zijn veilig kabbelende bestaan wordt echter opgeschud door een nieuwe klasgenoot. De onaangepaste Björn maakt bij hem gevoelens los die hij altijd heeft weten te verbergen, ook voor zichzelf. Hij  wordt meegevoerd in een zoektocht naar zijn ware identiteit en voor het eerst durft hij onder ogen te zien wat hij nooit heeft willen toegeven. Maar op het moment dat hij zijn felbegeerde diploma voor het grijpen heeft en daarmee een ticket naar de toekomst, verdwijnt Björn ineens... .

 Stefan Raatgefer (1980)  is popjournalist en interviewer. Na bijna 15 jaar bij het Algemeen Dagblad te hebben gewerkt, maakte hij de overstap naar Het Parool. Met enige regelmaat is hij in de media te zien en te horen als Songfestival- en algemeen popmuziekdeskundige. De semi-autobiografische young adult-roman De jongen die van de klif sprong en zacht terechtkwam is zijn debuut. Songwriter en producer Christon schreef speciaal voor dit boek de titelsong. Deze coming-of-ageroman met zijn voor jongeren herkenbare en actuele thema’s als diversiteit, identiteit en geaardheid werd door recensenten goed ontvangen en is geschikt voor lezers van vijftien jaar en ouder.

 

Split second

Zijn vrienden hebben allemaal een mes op zak, en dus is dat voor Thijs (16) ook vanzelfsprekend. Een mes immers draag je om jezelf te beschermen. Wat er zou kunnen gebeuren als je het ook écht gebruikt, daar denkt Thijs niet over na. Tot het te laat is. Ineens is hij een crimineel. Politie, jeugdgevangenis, reclassering, schaamte en schuldgevoel, het komt allemaal voorbij. Thijs is in shock. Hij was toch een doodnormale jongen met een doodnormaal leven? Maar nu is hij van het ene op het andere moment in een nachtmerrie beland en daar moet hij zelf weer uit zien te komen.

 Caja Cazemier (1958) geldt als een ervaren schrijfster die zich met name verdiept in onderwerpen waarmee jongeren te maken kunnen krijgen als zij tussen de elf en zestien jaar oud zijn. Denk daarbij aan eenzaamheid, seksualiteit, alcohol en drugs. Voor het schrijven van Split second onderzocht zij de cultuur waarin jongeren steeds vaker wapens dragen. Zij sprak onder meer met een kinderrechter, een rechercheur, iemand van de jeugdreclassering en een jonge dader.

Een vlot geschreven realistisch verhaal waarin Cazemier zonder al te belerend over te komen een indringend en vooral waarheidsgetrouw beeld geeft van de gevolgen van zinloos geweld. Hoe voor de dader, het slachtoffer en alle familieleden het leven in één moment een totaal andere loop neemt. Een aanrader voor lezers van dertien jaar en ouder.

 

De levens van Lanya

De zestienjarige Lanya vluchtte als kind met haar Koerdische gezin van Irak naar Nederland waarna haar ouders in een AZC terechtkwamen en Lanya en haar zusje bij een pleeggezin. Pas na zeven jaar krijgt het gezin verblijfsvergunningen en een eigen huis, maar dan begint ook Lanya’s grote worsteling. Haar ouders verwachten dat alle kinderen weer ‘normaal’ gaan doen. Net als vroeger in Irak. Maar dat kan Lanya niet meer, want zij wil haar eigen leven leiden. Om uithuwelijking te voorkomen duikt Lanya onder en dan beginnen de problemen pas echt.

Mirjam Oldenhave (1960) vertelt in dit boek het verhaal van haar verwesterde pleegdochter die van haar ouders weer een Koerdisch meisje moest worden. Een aangrijpende, waargebeurde geschiedenis over een Koerdisch-Nederlands meisje dat tegen alles in haar eigen weg kiest. Prachtig geïllustreerd door Carolien Wesselink. Voor lezers vanaf dertien jaar.

 

Heartstopper 5

Het langverwachte vijfde deel van de Heartstopper-serie is verschenen, de internationaal razend populaire graphic novels over de homoseksuele Nick en Charlie. De jongens hebben een pittig jaar achter de rug. Samen hebben ze ontzettend veel meegemaakt, maar hun relatie is sterker dan ooit. Charlie heeft het gevoel dat hij wel klaar is voor de volgende stap in hun relatie. Hij wil graag logeren bij Nick en hij probeert zijn moeder om toestemming te vragen. Dat blijkt nogal een uitdaging. En Nick heeft, nu hij bijna zijn laatste schooljaar ingaat, ook andere dingen aan zijn hoofd. Zo moet hij kiezen naar welke universiteit hij wil. Wil hij het liefste dicht bij Charlie blijven, of kan hij beter uitwijken naar een leuke universiteit aan de andere kant van het land? En wat betekent dat voor hun relatie?

Met de Heartstopper-boeken, die door Netflix werden bewerkt tot een razend succesvolle serie, wist Alice Oseman (1994) jong en oud te raken en trekt ze het onderwerp homoseksualiteit uit de taboesfeer. Voor lezers van dertien jaar en ouder. Zie ook mijn bespreking van Heartstopper deel 1.

 

Morgen kan het anders zijn

Jordi zit in het laatste jaar van de middelbare school, zonder zijn beste vrienden Brent en Ilse. Hij besluit iets bijzonders te maken van dit jaar. Hij wil zich openstellen voor alles en voor iedereen die in zijn leven opduikt. Zo raakt hij geïnspireerd door zijn klasgenote Marieke, die steeds uitgesprokener voor democratische rechten vecht. De verliefde Björn, in politiek opzicht zijn tegenpool, brengt hem op zijn beurt onverwacht in verwarring. Intussen trekt de Praagse kunststudente Irina hem haar spannende wereld in. Gelukkig vindt hij houvast in de gesprekken met zijn grootvader. Onzeker in het leven en de liefde begint Jordi te schrijven over alles wat hem bezighoudt: hoe kunst, politiek en liefde samenhangen en hoe onvoorziene wendingen toekomst bieden. Een oud boek vol pleidooien voor vrijheid en verdraagzaamheid geeft hem daarbij inspiratie. Stap voor stap krijgt Jordi zicht op zichzelf en op een wereld vol maatschappelijke spanningen.

Jacques Brooijmans (1964) schrijft voornamelijk adolescentenromans waarin de hoofdpersoon worstelt met het vinden van een identiteit. Hij blijft daarin gewoonlijk dicht bij zichzelf. Een intrigerend, geëngageerd boek over onszelf, elkaar en de toekomst voor ervaren lezers in de bovenbouw.

 

Brooijmans, J. (2023) Morgen kan het anders zijn. Hasselt-Amsterdam-New York: Clavis Uitgeverij. Isbn 978 90 448 5248 6  € 27,95, 656 blz

Cazemier, C. (2023) Split second. Amsterdam: Uitgeverij Ploegsma. Isbn 978 90 216 8405 5 € 15,99, 237 blz.

Oldenhave, M. (2023) De levens van Lanya. Illustraties van Carolien Wesselink. Amsterdam: Uitgeverij Ploegsma. Isbn 978 90 216 8428 4  € 15,99, 158 blz

Oseman, A. (2023) Heartstopper deel 5. Nick en Charlie zijn klaar voor de volgende stap. Oorspronkelijke titel: Hearstopper Volume 5. Nederlandse vertaling door Niels van Eekelen. Huizen: Van Goor Uitgeverij Unieboek / Het Spectrum bv. Isbn  978 90 003 8125 8 € 15,99, 336 blz.

Raatgever, S. (2023) De jongen die van de klif sprong en zacht terechtkwam. Amsterdam: Uitgeverij Luitingh-Sijthoff. Isbn 978 90 245 9720 8  € 18,99, 216 blz

J.K. Rowling - Harry Potter en de Steen der Wijzen

Een jubileum voor Harry Potter

Het is alweer vijfentwintig jaar geleden dat we voor het eerst in het Nederlands konden lezen over onze favoriete tovenaarsleerling Harry Potter. De Nederlandse uitgever van het werk van schrijfster J.K. Rowling, Uitgeverij De Harmonie, viert dit heuglijk feit met een speciale jubileumuitgave van het boek waar het allemaal mee begon: Harry Potter en de Steen der Wijzen. Deze speciale, genummerde editie in een magische uitvoering en het originele omslag uit 1998 bevat leuke extra’s waaronder een interview met veelgeprezen vertaler Wiebe Buddingh’.

Voor wie het nu nog niet weet hierna een beknopte samenvatting. Harry is een doodgewone, maar ongelukkige jongen die sinds de dood van zijn ouders woont in een bezemkast onder de trap in het huis van zijn oom en tante. Op zijn elfde verjaardag verandert zijn leven ingrijpend dankzij de komst van een geheimzinnige brief. Hij wordt uit het huis van zijn oom en tante gered door een woeste figuur op een vliegende motorfiets en hij komt erachter wie zijn overleden ouders waren. Met een speciale trein belandt hij op Zweinsteins Hogeschool voor Hekserij en Hocus-Pocus waar hij alles leert over bezemstelen, toverdranken en monsters. En niet onbelangrijk: Harry moet de strijd aangaan met zijn aartsvijand Voldemort, een levensgevaarlijke tovenaar!

De boeken over de sympathieke tovenaarsleerling werden door jong en oud omarmd en maakten van Joanne Rowling een vermogende vrouw. Er verschenen zeven delen in de Hary Potter-reeks waarvan wereldwijd al  meer dan zeshonderd miljoen exemplaren zijn verkocht. Er zijn acht immens succesvolle films van gemaakt. Naast de serie schreef Rowling drie kortere, bijbehorende boekjes voor goede doelen, waaronder Fabeldieren en Waar ze te vinden, dat de inspiratie vormde voor een nieuwe serie films waarin magiezoöloog Newt Scamander de hoofdrol speelt.

Het verhaal van Harry gaat verder in het toneelstuk Harry Potter en het Vervloekte Kind (2016) dat J.K. Rowling schreef samen met toneelschrijver Jack Thorne en regisseur John Tiffany.

Rowling, J.K. (2023) Harry Potter en de Steen der Wijzen. Oorspronkelijke titel: Harry Potter and the Philosopher’s stone. Vertaald uit het Engels door Wiebe Buddingh’. Amsterdam: Uitgeverij De Harmonie. Isbn 978 94 633 6172 9 € 25,00, 228 blz.

Emily J. Taylor - Hotel Magnifique

Betoverend debuut

Bij Uitgeverij De Fontein verscheen Hotel Magnifique, het debuut van de Amerikaanse schrijfster Emily J. Taylor, die met dit magische verhaal direct een plek veroverde in de New York Times-bestsellerlijst.

Het legendarische hotel Magnifique komt naar de stad en dat is een absolute belevenis. Dit oogverblindende gebouw met zijn gouden plafonds, champagnefonteinen en betoverende feesten verschijnt ongeveer eens in de tien jaar en altijd in hetzelfde steegje om vervolgens klokslag middernacht te vertrekken naar een nieuwe bestemming.

Het valt niet mee binnen te komen. Jaren geleden, toen het hotel  de stad voor het laatst aandeed, waren de meeste uitnodigingen van tevoren bij alleen de rijkste burgers bezorgd.

 De zeventienjarige Jani zou dolgraag het hotel bezoeken. Ze heeft een advertentie ontdekt die in de kranten van de hele stad was verschenen waarin Magnifique vraagt naar personeel. Dit is haar kans! Ze regelt een baan in het hotel voor haar zusje Zosa (13) en zichzelf.

Uiteraard loopt alles anders. Eenmaal binnen verdwijnt Zosa  spoorloos. Het duurt niet lang of Jani ontdekt dat er duistere geheimen schuilgaan achter de glimmende façade. Met de knappe portier als haar enige bondgenoot probeert ze het mysterie te ontrafelen. Kan ze haar zus redden voor het te laat is?

Het avontuur kenmerkt zich door een opmerkelijke mix van fantasie en magie. Aan de karakterontwikkeling van de belangrijkste verhaalfiguren wordt weinig aandacht besteed en stilistisch valt er niet veel te beleven. Maar dit verhaal is er wel een met flink wat leesbevorderende elementen, geschreven voor een breed publiek en daarom heel geschikt voor lezers in de onderbouw van dertien jaar en ouder.

Het boek is overigens schitterend vormgegeven en oefent met het in gouddruk opgemaakte omslag, de gekleurde zijkanten en de rijk geïllustreerde schutbladen een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit, zelfs op degene die weinig opheeft met lezen.

Heel geschikt voor lezers in de brugklas.

Taylor, Emily J. (2023) Hotel Magnifique. Oorspronkelijke titel: Hotel Magnifique. Utrecht: Uitgeverij De Fontein. Isbn 978 90 261 6659 4  € 24,99, 400 blz

Heather Fawcett - Het jaar van Lente

Fantasierijke, magische en sprookjesachtige verhalen spreken tot de verbeelding, lezen gewoonlijk heerlijk weg. Jezelf aangenaam verliezen in een totaal andere wereld. Dat is bepaald geen overbodige luxe in een tijd die in toenemende mate wordt beheerst door oorlog en geweld. 

Uitgeverij De Fontein lanceerde twee jaar geleden een reeks verhalen voor lezers van tien jaar en ouder die van fantasie en magie houden. In de reeks ‘Magische mysteries’  verschenen naast een schitterende jubileumeditie van Het oneindige verhaal van Michael Ende (een klassieker uit de jeugdliteratuur)  tot nog toe vooral verhalen van de Canadese schrijfster Heather Fawcett. Haar laatst verschenen jeugdroman, Het jaar van Lente, zit boordevol tovenarij. Het is niet alleen een alleraardigst, goed geschreven verhaal, de schrijfster stipt ook belangrijke thema’s aan waaronder vriendschap en natuurbehoud.

Hoofdpersoon is het weesmeisje Lente. Ze loopt op zekere dag weg uit haar weeshuis met een lege maag maar met een hoofd vol ideeën. Ze wil bij de heks in het bos verderop in de leer, want één ding weet Lente zeker: ze is zelf ook een heks.

Veel zin om de praatgrage Lente aan te nemen heeft de nukkige heks niet, maar als Lente binnen een jaar alle betoveringen uit het eerste toverboek van de heks weet uit te voeren, mag ze blijven. De tijd gaat alleen sneller dan gedacht, en als Lente niet alle honderd-en-een-half betoveringen op tijd kan volbrengen, betaalt ze een hoge prijs!

Elk hoofdstuk begint met een citaat over de natuur uit het werk  van beroemde schrijvers als Emily Dickinson, William Wordsworth en Edgar Allen Poe.

Lente is een heerlijk kind, sympathiek met een rijke gedachtewereld en een gouden hart. Het kost de lezer dan ook weinig moeite haar te omarmen en je gaat als vanzelf van haar houden. Het taalgebruik is verzorgd, beeldend en voor grote groepen leerlingen toegankelijk. Dat alles maakt dit boek tot een echte aanrader voor de met name wat minder ervaren lezers in de brugklas.

Fawcett  liet zich bij het schrijven onder meer inspireren door  werk van Julie V. Watson (Ghost stories and legends of Prins Edwards Island) en Lucy Maud Montgomery (Anne of Green Gables).

Zoals alle delen in de serie Magische mysteries is ook deze uitgave prachtig vormgegeven. De Fontein, die we kennen van de boeken in de Politie niet betreden-reeks weet de lezer op slimme wijze aan zich te binden. Wie zijn boekbespreking houdt over dit avontuur kan bij de uitgever een spreekbeurtpakket aanvragen met tal van tips, een PowerPointpresentatie en een fraaie poster.

Fawcett, H. (2023) Het jaar van Lente. Oorspronkelijke titel: The Grace of Wild Things. Utrecht: Uitgeverij De Fontein. Isbn 978 90 261 6490 3  € 19,99, 352 blz

Heeft de jeugd een toekomst? Verhalen over klimaatverandering

Dit artikel verscheen eerder in Levende Talen Magazine, nummer 8 jaargang 2023.

Op het moment dat ik deze woorden schrijf, is de zomer voorbij. Een zomer waarin opnieuw meerdere weerrecords werden verbroken. De nieuwsuitzendingen gingen met name over immense verwoestingen ten gevolge van bosbranden, overstromingen, verzengende hitte, extreme hagelbuien en windsnelheden met de kracht van een orkaan.

Het tempo waarin de aarde opwarmt, is ongekend, doet het ergste vrezen. Het laat velen niet onberoerd. Jongeren pikken de slappe, weifelende houding van regeringsleiders en volwassenen niet en komen in actie. Hierna vijf meer of minder recent verschenen jeugdboeken over de gevolgen van al het natuurgeweld. Het zijn een informatieve uitgave van Clavis, verhalen van Nederlandse bodem van Eva Moraal, Marloes Morshuis en Mark Bode en een roman van Amerikaanse origine geschreven door Alan Gratz.

 

De toekomst is van ons

De in Amsterdam wonende Belg Samuel Hanegreefs, journalist en schrijver, schreef met De toekomst is van ons een informatief boek over de klimaatcrisis. Daarin geeft hij jongeren die zich bezorgd maken een stem. Het zijn niet alleen de beroemde klimaatactiviste Greta Thunberg en de twaalfjarige Severn Cullis-Suzuki die aan het woord komen. Severn sprak al in 1992 - zesentwintig jaar eerder dan Greta dat deed - regeringsleiders toe over de mondiale verwoesting van het milieu. Er zijn bovendien getuigenissen van minder bekende kinderen uit Brazilië, Pakistan, India Groot-Brittannië en Indonesië.

De tekst is gesplitst in vier delen. Het eerste deel toont waar we nu staan op het gebied van klimaatverandering. De schrijver leidt de lezer daartoe naar verschillende plekken op aarde.

In het tweede gedeelte wordt inzichtelijk gemaakt hoe het zover heeft kunnen komen door in te zoomen op de uitstoot van CO2 en het gebruik van fossiele brandstoffen. Deel 3 schetst een tamelijk onheilspellend beeld van de toekomst als er niets gebeurt. De auteur maakt bovendien duidelijk dat de klimaatcrisis behoorlijk oneerlijk is, omdat wie arm, jong of gekleurd is beduidend meer last ondervindt. Het laatste deel vertelt hoe met name jongeren met kleine en grote acties het verschil maken.

Deze stevig gebonden uitgave werd smaakvol geïllustreerd door Gert-Jan Oosting. Het nawoord is hoopvol wanneer Hanegreefs uitlegt hoe we dicht bij een oplossing staan nu steeds meer mensen zich dankzij nieuw verworven kennis en voortschrijdend inzicht bewust zijn van het probleem.

Een urgent en noodzakelijk boek voor lezers van twaalf jaar en ouder.

 

Overstroomd

Stel je eens voor: enorme regenbuien zorgden voor dijkdoorbraken en overstromingen. Het heeft niet alleen het landschap ingrijpend veranderd, maar zorgt ook voor een verdeling van haar bewoners. Je ontleent je maatschappelijke positie en je status voortaan aan de plek waar je woont. De Drogen bevolken het veilig, droge deel en vormen de rijke elite. Zij leven in streng beveiligde districten - zogeheten GG ’s - een redelijk comfortabel en beschermd bestaan. De Natten daarentegen vormen de underdog. Zij bewonen de gebieden die het eerst gevaar lopen als het water weer stijgt. De Natten klitten bijeen in grijze, grauwe getto’s, hebben de minste banen en proberen letterlijk en figuurlijk het hoofd boven water  te houden.

De aversie onder deze laatste groep jegens de Drogen neemt toe en krijgt een gezicht in de NatTo, het ondergronds verzet. De leden van het verzet bereiden in het diepste geheim aanslagen voor op strategische doelen in de zorgvuldig bewaakte leefgebieden van de Drogen en het zet de onderlinge tegenstellingen op scherp.

Tegen het decor van deze dreigende omgeving speelt het dystopische Young Adult-debuut van Eva Moraal. De schrijfster schept een onheilspellend en uiterst beklemmend toekomstbeeld met twee prachtige hoofdpersonen: Max en Nina.

Overstroomd verscheen voor het eerst in 2012, maar beleefde drie jaar later met een opvallender omslag een herdruk en is nog altijd goed verkrijgbaar. Een meeslepende, maar boven alles intrigerende roman. Goed geschreven in een krachtige stijl voor lezers van vijftien jaar en ouder.

 

Borealis

In 2016 verscheen Borealis, een spannende geschiedenis van Marloes Morshuis met als belangrijk thema ook weer de gevolgen van de klimaatverandering.

Joppe is ontvoerd - en hij niet alleen. In het koude, verafgelegen Borealis wordt hij met honderdtachtig andere kinderen vastgehouden. Op deze veilige plek kunnen de kinderen de voorspelde klimaatramp overleven en een nieuwe start maken voor de mensheid. Maar daar zit Joppe helemaal niet op te wachten. Hij wil naar huis en doet alles om zijn vrijheid terug te krijgen. Niet iedereen is hem gunstig gezind. Terwijl  de lange en koude winter voor de deur staat, stijgt de temperatuur in Borealis tot een kookpunt.

Borealis was de titel van Nederland Leest Junior 2019 en werd voor die gelegenheid uitgebracht in een nieuw jasje en voorzien van lessuggesties. Het boek is heel geschikt voor jongere lezers in de brugklas.

 

Winnen van de wereld

Yanna’s leven bestaat uit rampen. Haar tweelingbroer is net een alien, ze heeft nog nooit iets met een jongen gehad en dankzij school weet ze dat haar huis over twintig jaar onder water staat. Als het stilste meisje uit haar klas vertelt waarom ze gevlucht is, besluit Yanna dat ze iets moet doen. Maar wat?

Dan vraagt Lynne op voetbal of ze meegaat naar de Green Rebels. Die protesteren en bezetten kruispunten. Yanna zegt ja. Al bij haar eerste actie wordt Yanna opgepakt. Ze is boos: de wereld heeft haar uitgedaagd. En Yanna wil winnen… .

Schrijver Mark Boode is theaterdocent en een van de oprichters van Teachers for Climate (plaats zes op de Duurzame 100-lijst van Trouw in 2022). Hij publiceerde onder andere de groene toekomstroman Vogelkinderen.

Met dit vlot geschreven verhaal biedt Boode jongeren van vijftien jaar en ouder niet alleen leesplezier, maar hij gunt ze bovendien een kijkje in de wereld van klimaatactivisten. Een boeiend boek dat aanleiding kan geven tot een levendige discussie in de klas.

 

Twee graden

Vier verschillende jongeren, drie bedreigingen. Twee graden temperatuurverschil, veroorzaakt door de klimaatverandering, plaatst hen voor grote problemen.

In het Sierra Nevada gebergte in Californië proberen Akira en haar paard te ontsnappen aan een allesverwoestende bosbrand.

In Noord-Canada komen Owen en George oog in oog te staan met een uitgehongerde ijsbeer, die vast is komen te zitten op een stuk land.

In Miami moet Natalie vechten om haar hoofd boven water te houden wanneer haar stad door een orkaan wordt overspoeld.

Ook al leven Akira, Owen, George en Natalie duizenden kilometers van elkaar vandaan en zijn hun problemen erg verschillend, toch zijn ze meer met elkaar verbonden dan ze ooit hadden kunnen bedenken. 

Twee graden is een knap geconstrueerd verhaal waarin Gratz de drie hiervoor genoemde verhaallijnen op een knappe manier afwisselt en in het slot verbindt. De geschiedenis is buitengewoon spannend met verhaalfiguren die voor de lezer echt lijken te gaan leven.

Alan Gratz (1972) is een succesvolle Amerikaanse auteur, die opgroeide in Knoxville. Hij heeft al veel boeken voor jongeren op zijn naam staan en won daarmee meerdere prijzen. In Nederland verschenen eerder De jongen die tien concentratiekampen overleefde (2013), Projekt 1065 (2017), Vluchteling (2017), Erecode (2018), D-day (2019), 9/11 (2021) en De laatste granaat (2023).

Op de website van de uitgever (Kluitman) staat een lesbrief die vrij kan worden gedownload.

Boode, M. (2023) Winnen van de wereld. Rotterdam: Uitgeverij Lemniscaat b.v. Isbn 978 90 477 1517 7  € 15,99, 223 blz

Gratz, A. (2023) Twee graden. Oorspronkelijke titel: Two Degrees. Alkmaar: Uitgeverij Kluitman Alkmaar b.v. Isbn 978 90 206 5478 3 6  € 17,99, 382 blz

Hanegreefs, S. Illustraties Gert-Jan Oosting. (2023) De toekomst is van ons. Hasselt - Alkmaar - New York: Clavis Uitgeverij. Isbn 978 90 448 4879 3 7  € 26,95, 101 blz

Moraal, E. (2015) Overstroomd. Rotterdam: Uitgeverij Lemniscaat b.v. Isbn 978 90 477 0730 1  € 16,99, 398 blz

Morshuis, M. (2016) Borealis. Rotterdam: Uitgeverij Lemniscaat b.v. Isbn 978 90 477 0866 7  € 15,99, 268 blz