Sue Durrant - Het verloren meisje

Een poëtisch verhaal voor gevorderden

Bij Lemniscaat verscheen Het verloren meisje van Sue Durrant, een poëtisch geschreven verhaal over Iris – bijna elf jaar oud -  die in de tijd dat haar ouders het huis verbouwen mag logeren bij haar oma Mimi. Mimi is bepaald geen doorsnee-oma: ze bruist gewoonlijk van de energie, danst door de keuken, zwemt in zee, ook al is het koud. Iedere dag ervaart zij als een groot avontuur.

Maar Mimi doet ook rare dingen. Zo trekt ze haar kleren omgekeerd aan, omdat het ‘binnenstebuitendag’ is. En smeert ze jam op haar roerei, omdat ze denkt dat Iris dat lekker vindt. En al die spullen die zich in huis opstapelen, zijn dat nu echt allemaal dingen om te bewaren? Of is er misschien iets anders aan de hand?

Iris vindt het steeds veranderende gedrag van haar oma lastig. Ze wil absoluut niet dat de mensen om haar heen doorkrijgen wat er gebeurt, namelijk dat oma de grip op de werkelijkheid verliest. Zeker Mason niet, de nieuwsgierige nieuwkomer in haar klas.

En wie is toch Coral, het meisje van de foto boven de haard? Dat meisje dat zo ongelofelijk veel lijkt op Iris?

De Schotse S.E. Durrant heeft haar hele leven geschreven, maar ze studeerde ook Fine Art (schilderkunst), had een kraampje op Covent Garden Market, verkocht schilderijen in Venetië en gaf kunstles aan kinderen. Ze woont momenteel in Brighton en het is in deze Britse badplaats waar Het verloren meisje zich afspeelt.

Bladerend door het boek valt niet alleen op dat Lemniscaat aandacht besteedde aan de vormgeving, maar dat de geschiedenis mede door de aanwezigheid van beeldspraak, een enigszins trage start en de talloze beschrijvingen eisen stelt aan het niveau van de lezer. Als die van taal houdt, valt er veel te genieten. Kinderboekenliefhebber en kenner Jaap Friso geeft op zijn recensiesite Jaapleest.nl aandacht aan Het verloren meisje en hij is onder de indruk van deze door Margaretha van Andel uit het Engels vertaalde jeugdroman.

Durrant, S.E. (2021) Het verloren meisje. Oorspronkelijke titel: Talking tot the Moon. Nederlandse vertaling door Margaretha van Andel. Rotterdam: Uitgeverij Lemniscaat bv. Isbn  978 90 477 1252 7 € 15,99, 235 blz.

Martine Kamphuis - Dit mag niemand weten

Een kwade genius

De verkering tussen Renkse en Wouter is enkele weken uit als Renske tijdens een toneelworkshop op school door het raam van de gymzaal ziet hoe haar ex, onderweg naar de fietsenstalling, wordt aangesproken door Iris. Zij stopt hem quasi nonchalant iets toe. Een ogenschijnlijk onschuldige actie, maar het verbaast Renske wel. Want wat moet Iris, een van de meest populaire meisjes uit de vierde, met Wouter? Het laat Renske niet los, gewoon omdat ze geen goed gevoel heeft over Iris. En haar wantrouwen blijkt terecht. Want in de loop van het verhaal wordt duidelijk dat Iris kwade bedoelingen heeft.

 Iris heeft Wouter een briefje overhandigd met daarop de vraag elkaar te kunnen spreken op een afgelegen plek in een speeltuintje. Als Wouter op de uitnodiging ingaat, neemt Iris hem in vertrouwen over de problemen die ze heeft met haar gescheiden ouders. Ze mist haar vader enorm en ze hoopt dat Wouter die op zijn beurt zijn overleden vader mist haar begrijpt en haar met raad en daad kan bijstaan. Het maakt echter allemaal deel uit van een vooropgezet plan. Langzaam maar zeker wint Iris Wouters vertrouwen en sleept de geschiedenis zich voort naar een verrassende en dramatische climax.

 De stiefvader van Iris wordt neergestoken. Hij overlijdt en Wouter die op de plaats van het misdrijf wordt ingerekend door de politie is de belangrijkste verdachte. De manipulatieve Iris ontkent al haar eerdere contacten met Wouter. Op het moment dat het net zich rond Wouter sluit, zorgt Renske voor een doorbraak met bijna fatale gevolgen.

Meervoudig perspectief

Martine Kamphuis (1963) studeerde geneeskunde en werkt als psychiater. In 2006 debuteerde ze met de psychologische thriller Vrij en een jaar later verscheen haar eerste kinderboek.

Bij het schrijven van Dit mag niemand weten koos Kamphuis voor een meervoudig perspectief, een inmiddels beproefd concept in de thrillerwereld (denk in dit verband ook aan schrijfsters als Mel Wallis de Vries en Maren Stoffels). Per hoofdstuk wisselt ze van perspectief en ze gunt de lezer zo een blik in het hoofd van een zestal personages waarvan Renske, Wouter en Iris de belangrijkste zijn. Dat maakt dat je niet alleen goed kunt meeleven met de verhaalfiguren, maar het zorgt er bovendien voor dat de spanning steeds verder wordt opgevoerd in een psychologisch steekspel dat onontkoombaar afstevent op een groot drama met uiteindelijk alleen maar verliezers.

Geen boek met literaire kwaliteiten, qua gebeurtenissen hier en daar zelfs behoorlijk ongeloofwaardig. Maar in zijn soort best aardig en voor wie doorzet heel onderhoudend. Ook weer geschikt voor lezers van dertien jaar en ouder.

Kamphuis, M. (2020) Dit mag niemand weten. Amsterdam: Uitgeverij Ploegsma. Isbn  978 90 216 8022 4 € 14,99, 216 blz.

Anna van Praag - Noorderlicht

 

Een therapeutische vakantie

Ive, veertien jaar oud, reist met haar vader naar een van de waddeneilanden om daar de herfstvakantie door te brengen. Ive zelf is niet echt enthousiast. Het verblijf op een saai, regenachtig eiland is weinig aanlokkelijk. Bovendien mist ze een belangrijk voetbaltoernooi.

De heenreis is ook niet bepaald gezellig zonder de aanwezigheid van haar moeder die heeft besloten een dag later op eigen gelegenheid aan te sluiten. De verhouding tussen Ives ouders staat onder druk en het is duidelijk dat het uitje een ultieme poging is de relatie te redden. Haar ouders hebben elkaar als biologen in opleiding op het eiland leren kennen. De vonk sloeg over tijdens het wadlopen en de hoop is nu dat een bezoek aan een drenkelingenhuisje waar ze destijds moesten schuilen de liefde opnieuw doet opbloeien.

Maar alle voortekenen zijn slecht. Nog voordat Ive en haar vader hun bestemming hebben bereikt, krijgen ze een ongeluk. Ive die geen gordel draagt wordt door de botsing met een voorligger uit haar stoel gekatapulteerd en ze knalt met haar hoofd tegen de voorruit die totaal versplintert. Wanneer ze bijkomt in een glitterzee van stukjes glas heeft ze haar eerste ontmoeting met een onbekend meisje dat geruststellend op haar inpraat en er ook de dagen daarna steeds voor haar zal zijn, in ieder geval op de momenten dat Ive haar nodig heeft.

De gevolgen van het ongeluk lijken mee te vallen. Wel houdt Ive er een stevige hoofdpijn aan over. Ze heeft bijzondere dromen en het is soms moeilijk de realiteit te onderscheiden van haar eigen fantasie. Evi, het meisje van de ontmoeting, is voor haar een fijne en betrouwbare vriendin. De meiden storten zich op het spelen van een ‘truth or dare’ spel waarbij de stoere Evi steevast kiest voor de uitdagingen.

Ondertussen is de verwijdering tussen Ives ouders onomkeerbaar. Ze zijn in toenemende mate bezig met hun eigen leven en verliezen daarbij hun dochter geregeld uit het oog.  Dat heeft in het slot zelfs bijna dramatische gevolgen wanneer Ive tijdens het wadlopen met haar ouders achterop raakt en ingesloten wordt door het opkomende water.

De Sneeuwkoningin

Anna van Praag (1967) studeerde Spaans in Amsterdam en werkte bij diverse theatergezelschappen en filmfestivals. In 2003 debuteerde ze als kinderboekenschrijver. Van Praag maakte naam met haar detectiveserie over Isabel Snoek en haar jeugdroman Nooit meer lief (Leopold, 2010). Bij Lemniscaat verschenen eerder Kom hier Rosa (2012) en Een heel bijzonder meisje (2015).

Voor het schrijven van Noorderlicht waarvoor zij een projectsubsidie ontving van het Nederlands Letterenfonds liet Anna van Praag zich inspireren door De sneeuwkoningin van Hans Christaan Andersen. Niet voor niets opent het verhaal met een fragment uit het sprookje waarin de spiegel van de boze trol in honderden miljoenen, biljoenen stukjes valt, sommige niet groter dan een zandkorrel. Het is het begin van veel ellende, zoals ook het auto-ongeluk in Noorderlicht de voorbode is van weinig goeds. En de oplettende lezer ontdekt paralellen met het sprookje. Zo heeft Ive na het ongeval een glasscherfje in haar oog, een splinter die haar kijk op de werkelijkheid vertroebelt zoals dat ook het geval is met het jongetje Kay in De sneeuwkoningin.

In een vraaggesprek met Marjolijn de Cocq in Het Parool* zei Van Praag dat het schrijven van Noorderlicht een pure worsteling was en dat het manuscript meerdere versies kende alvorens het zijn definitieve vorm kreeg. Dat had alles te maken met de rol van de moeder die in het uiteindelijke verhaal daadwerkelijk fysiek aanwezig is. Maar dat was eerst niet zo.

‘Het moest gaan over een vader-dochterrelatie en hoe die verandert als kleine meisjes groot worden. (…) Nergens een scheiding, sterker, die moeder was helemaal niet aanwezig in mijn eerste versie, die had ik op een yogaretraite gestuurd.’

Het verhaal zoals we het nu lezen, gaat heel duidelijk wel over de verwijdering tussen de ouders van Ive. De vader – Sjoerd - die volledig opgaat in zijn werk, de moeder – Marente - die kiest voor zichzelf en geholpen door haar vriendin Clara een nieuw leven wil opbouwen. Met daarnaast dus de innerlijke worsteling van Ive die niet wil kiezen. Een ongelijke strijd, omdat wel duidelijk is dat een scheiding onafwendbaar is. Een eenzaam gevecht ook. Maar gelukkig is daar Evi, de naam niet toevallig een palindroom. Evi bestaat slechts in het hoofd van Ive, ze is in alles haar pendant.

De titel van het boek is ontleend aan de belofte van Ives vader om zijn dochter ooit mee te nemen naar Lapland om daar getuige te zijn van het unieke natuurverschijnsel het noorderlicht.

Anna van Praag die op latere leeftijd zelf scheidde van de vader van haar kinderen schreef met Noorderlicht een bijzonder verhaal over weglopen en terugkomen, over vasthouden en loslaten, maar ook over het klimaat, de opwarming van de aarde en het uitsterven van dieren.

Noorderlicht is geen eenvoudige roman. De structuur en de opbouw stellen eisen aan de leesvaardigheid van de lezer. Kinderboekenliefhebber en kenner Jaap Friso schrijft op JaapLeest.nl heel terecht dat Van Praag welhaast op een gekunstelde manier zoveel kwijt wil ‘dat het onmogelijk is vast te stellen waar het haar echt om is te doen. Al die motieven en themaatjes doen ook afbreuk aan de leesbaarheid van het verhaal.’

Hoe dan ook, het boek is wel een aanrader voor jongeren van dertien jaar en ouder die kunnen genieten van taal en die niet snel zullen opgeven.

* Marjolijn de Cocq, Hoe Anna van Praags moeder bepalend was voor haar jeugdroman Noorderlicht. Artikel in Het Parool, 10 maart 2021.

 

Praag, A. van (2021) Noorderlicht. Rotterdam: Uitgeverij Lemniscaat bv. Isbn  978 90 477 1253 4  € 15,99, 216 blz.