Susin Nielsen - Adres onbekend

(Lemniscaat - 2019)

Felix Knutsson woont met zijn moeder Astrid en zijn gerbil Horatio - vernoemd naar de presentator van zijn lievelingsprogramma op televisie, de spelshow Who, What, Where, When - in een camperbusje. Het is een Westfalia uit 1987, die volgens Astrid als cadeau is achtergelaten door haar naar India vertrokken ex Abelard. Moeder en zoon kunnen niet anders: ze zijn – voor de zoveelste maal - uit hun huis gezet. Astrid is heel duidelijk: het verblijf in de VW-bus is tijdelijk, alleen voor de zomer, terwijl zij een baan zoekt.

De maanden verstrijken en de winter nadert. De wispelturige Astrid vindt eindelijk werk, maar staat weer snel op straat en Felix’ nieuwe middelbare school begint. Felix houdt zich aan het advies van zijn moeder: niemand mag weten dat hij dakloos is, anders zal jeugdzorg hem bij zijn moeder weghalen. Dát valt nog niet mee. Douchen in het buurthuis, zich wassen ’s morgens in de toiletten op school voor aanvang van de eerste les, nooit iemand mee kunnen nemen naar huis… Het valt allemaal niet mee.

Op school maakt Felix vrienden. Zo is daar de razende schoolreporter Winnie Wu die gaandeweg het verhaal zeer gesteld raakt op Felix. En Dylan, de broer van Alberta. De laatste leerden we als verhaalfiguur eerder kennen in Het ongemakkelijke dagboek van Henri K. Larsen (2018).

Dan krijgt Felix een plan dat al hun problemen op moet lossen: hij wil meedoen aan zijn favoriete televisieshow en winnen natuurlijk, want dan krijgt hij veel geld. Gelukkig beschikt Felix over een grote algemene kennis, weet hij heel veel feiten. Maar zal het hem lukken om mee te doen? En kan hij zijn geheim bewaren? Want de leugens stapelen zich op…

Het is niet voor het eerst dat ik op deze plaats schrijf over de jeugdromans van Susin Nielsen. Eerder besprak ik Wij zijn allemaal moleculen (LTM 2016-5), Optimisme is dodelijk (LTM, 2017-4), Woordnerd (LTM 2018-2) en Het ongemakkelijke dagboek van Henry K. Larsen (LTM 2018-7). 

Geheel in lijn met de hiervoor genoemde titels is Adres onbekend van een hoog niveau. Nielsen toont zich een meester in het beschrijven van menselijke relaties. Haar boeken gaan bijna altijd over kwetsbare, beschadigde jongeren die dankzij de hulp en de liefde van de mensen in hun omgeving erin slagen iets van hun leven te maken. Het zijn feelgood boeken, verhalen die onder je huid kruipen met steeds een happy end.

Ik ben een groot liefhebber van het werk van Nielsen en voor mij is Adres onbekend het beste wat ze tot nog toe schreef. Een aanrader voor lezers in de onderbouw, liefst met enige leeservaring.

Maren Stoffels - Fright night

(Leopold - 2018)

Maren Stoffels lijkt als schrijfster een andere weg te zijn ingeslagen. Na een reeks enigszins brave verhalen voor leerlingen in de brugklassen (en dan vooral meisjes) richt ze zich nu met het schrijven van thrillers op een oudere doelgroep. Vorig jaar verscheen van haar Escape room (Leopold, 2017), een spannende geschiedenis over een groepje jongeren dat moet zien te ontsnappen uit een escape room. Wat ze niet weten is dat degene die hen opsluit vast van plan is hen niet te laten gaan. Een van de vrienden is het doelwit.

Fright night, het nieuwste boek van Stoffels, lijkt qua onderwerp en opzet wel heel erg op Escape room. Wederom een vriendengroep die zich opgeeft voor een gezelschapsspel, een evenement met een duister randje. Deze keer een nachtelijk spel, geregisseerd door acteurs die volgens een vooropgezet plan de deelnemers de stuipen op het lijf jagen. Alleen door het uitspreken van een vooraf gedeeld codewoord kan het spel worden afgebroken. De uitdaging is dat dit moment zo lang mogelijk wordt uitgesteld.

Dylan, Quin en Sofia geven zich als vrienden op voor het griezelig uitje. Samen met  Martijn en Neele, twee onbekenden waarmee het snel klikt, vormen ze een team dat deelneemt aan de fright night. Van twee van de acteurs, Reza en Sandy, komt de lezer aan de weet dat zij een verborgen agenda hebben. Zij zijn niet enkel uit op het vermaken van de gasten. Hun levens blijken gaandeweg het verhaal op een verrassende manier te zijn verbonden met dat van de leden van de vriendengroep. Een van hen zal de fright night niet overleven.

Evenals in Escape room wisselt Stoffels per hoofdstuk van perspectief, vertelt ze het verhaal vanuit meerdere personages. Langzaam maar zeker geeft zij brokjes informatie vrij die de lezer meer inzicht geven in het verleden van Dylan. Hij blijkt het slachtoffer te zijn van een moeder die fingeert dat haar kind ziek is en voor hem herhaaldelijk medische hulp zocht: het Münchhausen-by-proxysyndroom. Het zorgde niet alleen voor de nodige spanningen in het gezin, maar dreef ook Dylan en zijn broer uit elkaar.

Het voortdurend veranderen van perspectief, samen ook met de cursief gedrukte terugblikken, dragen in belangrijke mate bij aan het oplopen van de spanning in een verhaal met een onverwachte plot. 

Een goed verhaal waaraan lezers van veertien jaar en ouders zeker veel plezier zullen beleven.

Mel Wallis de Vries - Wild

(De Fontein - 2018)

Tijdens een eindexamenreis naar Spanje besluiten vier meiden en twee jongens de sleur in een vakantiewoning te doorbreken door erop uit te trekken in een onherbergzaam natuurgebied. Ze verdwalen en mede door het extreem slechte weer raken ze volledig van de buitenwereld afgesloten. De tijd verstrijkt en het is voor de opgetrommelde hulpdiensten schier onmogelijk iets uit te richten. Maar het gevaar komt niet zozeer van buitenaf. Iemand in de groep blijkt niet te vertrouwen en de dood zit de vrienden dicht op de hielen.

Dit spannende verhaal leest lekker weg en is – complimenten voor de uitgever – aantrekkelijk vormgegeven. De marketing is verder dik in orde met een eigen trailer en op het omslag een foto van de winnares van de wedstrijd voor het nieuwe covermodel, zoals bij de uitgaven van Wallis de Vries te doen gebruikelijk.

Toch vind ik dit boek verhaaltechnisch minder geslaagd. De personen willen op de een of andere manier niet goed uit de verf komen. Kon je je in verhalen als Klem (2012) en Wreed (2013) nog prima identificeren met de hoofdrolspelers, in Wild blijven de verhaalfiguren te oppervlakkig. Dat geldt al helemaal voor de dader.  Het slot is bepaald niet een einde zoals we dan van Wallis de Vries gewend zijn. Het is nogal gekunsteld en dat effect wordt versterkt door het feit dat de schrijfster het blijkbaar nodig vond de dader in een lange monoloog met zichzelf een soort van verantwoording te moeten laten afleggen van haar daden en gedrag.

Het zal de fans van Wallis de Vries – en dat zijn er heel veel - niets uitmaken. Sterker nog, op het moment van schrijven is duidelijk dat Wallis de Vries de Prijs van de Jonge Jury, editie 2019, won met Wild.

De onder jongeren zeer geliefde schrijfster van misdaadverhalen is vanaf 2014 niet meer weggeweest van het erepodium: ze won de prijs zes keer eerder (2012 – Vals; 2014 – Klem; 2015 – Wreed; 2016 – Shock; 2017 – Schuld; 2018 – Pijn).

In mijn rubriek over jeugdliteratuur in het eerste nummer van Levende Talen Magazine, jaargang 2019, besteedde ik eerder aandacht aan Wild, een verhaal dat is geschreven volgens een formule waarop Wallis de Vries patent lijkt te hebben. Een meervoudig perspectief, flashbacks, en een vooralsnog onbekende dader die zich in kleine, losse fragmenten rechtstreeks richt tot de lezer en zo beetje bij beetje meer prijsgeeft over zijn of haar identiteit. Dat is het beproefde en uiterst succesvolle recept waaraan de ‘Nicci french van de jeugdliteratuur’, zoals Wallis de Vries door NBD Biblion is omgedoopt, zich steevast houdt. Ik was zelf minder te spreken over Wild en gaf de voorkeur aan Fright Night, de eveneens genomineerde jeugdthriller van Maren Stoffels die in hetzelfde nummer niet geheel zonder toeval voorbijkwam, ook op Robs Jeugdboekenblog besproken.

Hoe dan ook, het zijn uiteindelijk de leerlingen in de onderbouw in de leeftijd van 12 tot 16 jaar die het middels het uitbrengen van hun stem voor het zeggen hebben en hier blijkt maar weer dat Mel Wallis de Vries in de loop der jaren is uitgegroeid tot een sterk merk. Ze is een toegankelijk en buitengewoon populair schrijfster, die in navolging van Carry Slee (Slee won de Prijs van de Jonge Jury rond de eeuwwisseling vijf keer) weet wat jongeren bezighoudt. Telkens weer slaagt zij erin hen te boeien en te verleiden tot het lezen van nieuw werk. En dat is toch een prestatie!

Laure Van den Broeck - Birdie

(Lannoo, 2019)

De vijftienjarige Engelse Beatrice Munday, roepnaam Birdie, is een in zichzelf gekeerde tiener die worstelt met een groot verdriet. Het is nog maar vier jaar geleden dat ze haar vader verloor. Eddy, eigenaar van een florerend importbedrijfje, werd gechanteerd door Spaanse maffiosi en hij kwam bij een aanslag om het leven. Sindsdien leeft Birdie met haar jonge moeder Felicity een kleurloos bestaan in een Engelse achterstandswijk waar de twee zich begluurd weten door Nicky, een zielige en verslaafde buurman, die geobsedeerd is door Felicity. De laatste wil niets van haar stalkerige buurman weten. Ze hunkert naar een nieuwe liefde in haar leven en ze meent die gevonden te hebben in de persoon van Grinter, een louche advocaat die voorheen bevriend was met Eddy en die meer weet van de verdachte omstandigheden waaronder zijn vriend destijds overleed. Grinter is voornemens naar Spanje te vertrekken voor het opzetten van een vastgoedproject en hij wil Felicity met zich meenemen.

Op school heeft Birdie met niemand aansluiting, behalve dan met Cassius, een verlegen jongen die Birdie mateloos bewondert en die voorlopig voldoende moed verzamelt om haar openlijk de liefde te verklaren.

De geschiedenis komt in een stroomversnelling op het moment dat Alice, de oudere zus van Felicity zich meldt. De zussen hadden al jaren geen enkel contact meer. Dat verandert nu Alice belt met de mededeling dat hun vader is overleden. Er moet van alles geregeld worden en het weerzien met Alice en het ruige, stormachtige eiland waarop Felicity haar jeugd doorbracht, brengt niet alleen veel herinneringen naar boven, maar leidt ook tot onverwachte rampspoed.


Van den Broeck toont zich in deze psychologische roman tot een begaafd verteller. Het verhaal kent een zorgvuldige compositie en gunt de lezer middels het wisselend perspectief een blik in het hoofd en de gedachtewereld van de verschillende verhaalfiguren waarvan de drie vrouwen - Birdie, haar moeder en haar tante – niet alleen de belangrijkste zijn, maar naar mijn mening ook het best uit de verf komen.

Stilistisch is deze adolescentenroman van eenzame klasse. Met een schijnbaar speels gemak tovert Van den Broeck de meest prachtige zinnen op het papier. Voor wie van taal houdt, valt er daarom heel veel te genieten.

Van den Broeck debuteerde in 2009 met De zeventiende zomer van Maurice Hamster (Clavis) waarvoor ze in 2010 een Boekenwelp ontving. De van huis uit Vlaamse schrijfster woonde en werkte enige tijd in Southampton in Engeland. In 2015 keerde ze terug naar de Verenigde Staten waar ze ooit begon te schrijven. Birdie verscheen in een gebonden uitgave eerder in 2012.

Een geweldige prestatie van een getalenteerde schrijfster van wie we zeker nog veel zullen horen en die haar reputatie als auteur definitief heeft gevestigd. Een absolute aanrader voor jongeren van vijftien jaar en ouder en een boek dat op de leeslijst in de bovenbouw havo en vwo zeker niet mag ontbreken!

Natasza Tardio - Moordgeheim

(Kluitman, 2019)

De in Noord-Holland woonachtige schrijfster Natasza Tardio publiceerde bij Uitgeverij Kluitman enkele verhalen, waarvan met name Meedogenloos (2015) destijds goed werd ontvangen. Een jaar eerder deed Tardio al van zich spreken met het winnen van een belangrijke publieksprijs. Voor Moordvrienden (Pimento) ontving ze de Jonge Jury debuutprijs.

Moordvrienden is een spannend verhaal waarvoor de schrijfster zich had laten inspireren door enkele school shootings in Amerika en – dichter bij huis - de schietpartij in Alphen aan de Rijn. Hoofdpersoon in deze psychologische thriller is Milo Bauers die meemaakt hoe zijn beste vriend Finn Kimmel een leraar en drie leerlingen op zijn school doodschiet om daarna zichzelf van het leven te beroven. Milo wordt door de politie gehoord, maar hij is geen verdachte. Dat neemt niet weg dat zijn leven door alle gebeurtenissen flink overhoop wordt gehaald.

De journalistiek geschoolde Tardio bedacht, aangemoedigd ook door haar lezers, een spin-off, een verhaal gebaseerd op de gebeurtenissen in Moordvrienden. Moordgeheim speelt zich zes jaar later af in de tijd. Het is niet direct een vervolg, maar wel een verhaal dat zich heel goed zelfstandig laat lezen, al is de kans groot dat je teruggrijpt naar de prequel.

De hoofdpersoon in Moordgeheim is Cloë die voor een schoolopdracht onderzoek doet naar de schietpartij zoals die eerder plaatshad op haar school, het Drieluik College. Cloë is vol goede bedoelingen, maar ze stuit op de nodige weerstand van de mensen die ze benadert. Niemand lijkt bereid openheid te willen geven over het drama van weleer. Het ligt voor de hand dat de belangrijkste ooggetuige, Finns beste vriend Milo, haar kan informeren en Cloë is daarom vast van plan hem te spreken, nieuwsgierig als ze is naar diens verhaal. Wanneer ze Milo uiteindelijk ontmoet, ontdekt ze pas echt waarom ze het onderwerp beter had kunnen laten rusten.


Tardio kiest voor een beproefd concept waarvan ook schrijfsters als Mel Wallis de Vries en Maren Stoffels graag gebruik maken. Na een nieuwsgierig makende proloog gunt ze de lezer een blik in beurtelings het hoofd van de twee hoofdpersonages Cloë en Milo. Langzaam maar zeker groeit de spanning en komt het tot een climax, een verrassend slot dat je niet zag aankomen.  De snelheid van vertellen van Tardio ligt hoog, maar stoort niet. De onverwachte gebeurtenissen houden je als lezer scherp en maken Moordgeheim tot een fascinerend leesboek waarbij je je geen moment verveelt. Deze novelle is bedoeld voor dertien jaar en ouder.

Mirjam Mous - H@ck

(Van Goor, 2019)

Mirjam Mous laat van zich horen met een futuristische young adult. Evenals het succesvolle en verfilmde Boy 7 speelt haar nieuwste roman H@ck zich af in een naargeestige toekomst, een tijd waarin je liever niet wilt leven. In eerste instantie lijkt de wereld zoals Mous die creëert ideaal. De tijd van de Bange Jaren waarin men vreesde voor het uitbreken van een allesverwoestende Derde Wereldoorlog is voorbij. Ook de dramatische gevolgen van de veranderingen in het klimaat blijven beperkt dankzij het ontstaan van een tegenbeweging. De aanhangers van deze beweging ontwikkelden duurzame projecten en maakten zich hard voor een betere wereld. Het luidde de Grote Ommekeer in en de aarde is zich aan het herstellen.

Wanneer Holden Winters (17) een oude bunker ontdekt met spullen uit de Bange Jaren, heeft dat grote gevolgen. De smaak van ananas uit blik overtreft alle vita en shakes die hij ooit heeft geproefd. En de vuurpijlen die hij vindt en afsteekt tijdens Happy Day zijn veel mooier én vooral echter dan de kunstmatige vuurwerkshow die elk jaar georganiseerd wordt. Maar Holden blijft niet ongezien en wordt opgepakt door de handhavers. Die blijken iets anders met hem van plan dan hij had verwacht. Ondertussen ontvangt Holdens zus Prissy (15) geheimzinnige berichtjes van een onbekende op haar camphone. Hoe kan het dat de afzender alles van haar weet, maar zij niets van hem? En waarom heeft ze het gevoel dat er iets niet klopt aan de arrestatie van Holden?

Langzaam maar zeker dringt het besef door dat de wereld waarin Holden en Prissy leven verre van ideaal is. Bij de twee hoofdpersonen, maar ook bij de lezer. Broer en zus ontdekken dat de machthebbers het volk bewust manipuleren en een systeem in stand houden waarvan alleen zij zelf beter worden. Deze waarheid mag uiteraard niet bekend worden en Holden en Prissy moeten vrezen voor hun leven. Zie hier de ingrediënten voor een spannende thriller, een boeiend verhaal dat heerlijk wegleest.

H@ck is geschreven vanuit een wisselend perspectief. In het ene hoofdstuk maken we de gebeurtenissen mee door de ogen van Prissy. In het volgende hoofdstuk ligt het vertelperspectief bij Holden.
Mous koos bewust voor een open einde en dat is goed nieuws voor wie meer wil weten over de onheilspellende wereld  in deze dystopie: het vervolg is in de maak.

Een onderhoudend, meeslepend en toegankelijk verhaal voor lezers van dertien jaar en ouder.

Sjoerd Kuyper - Bizar

(Uitgeverij Hoogland & Van Klaveren, 2019)

Sjoerd Kuyper is een ervaren en alom gerespecteerd schrijver. Bizar is de titel van zijn nieuwste boek, vernoemd naar de knotsgekke avonturen waarin de dertienjarige hoofdpersoon verwikkeld raakt. Minstens zo bizar is het tempo waarin Kuyper in dit nauwelijks te definiëren boek een breed scala aan politieke en maatschappelijke onderwerpen aan de orde stelt. Het is een verhaal waarin niets lijkt wat het is en de auteur voortdurend schmiert en zwendelt met de waarheid.

Sallie Mo is een meisje dat geheel opgaat in de boeken die zij leest. Om te voorkomen dat ze het contact met de echte wereld verliest, mag ze daarom op last van haar dokter drie maanden lang niet lezen. Ze moet de echte wereld in, nadenken over wat ze ziet en hoort en alles opschrijven in een dagboek. Schrijven doet Sallie Mo op de camping op een Waddeneiland waar ze samen met haar gescheiden moeder en nog twee manloze vrouwen kampeert. En terwijl de vrouwen op zoek zijn naar een nieuwe partner besluit Sallie Mo werk te maken van Dylan op wie ze hevig verliefd is. Ze weet dan nog niet dat Dylan het aan zal leggen met Jackie, dochter van een rijke bankier. Jackie is van huis weggelopen en ze woont in een verborgen bunker waar ze haar broertjes, de tweeling Bukkie en Nikkeltje, tegen hun zin opgesloten houdt. En dan is daar nog Donnie, die een kinderheilstaat nastreeft, een nieuwe samenleving waarin jongeren het voor het zeggen hebben.
Langzaam maar zeker belanden de verhaalfiguren in een hevige machtsstrijd, een krachtmeting die totaal uit de hand loopt. Sallie Mo durft nauwelijks nog op te schrijven wat er gebeurt.

De lezer van Bizar wordt door Kuyper meer dan driehonderd bladzijden lang niet alleen vermaakt, maar vooral ook aan het denken gezet dankzij de maatschappijkritische thema’s die hij aankaart doorspekt met vele filosofisch getinte uitspraken en wijsheden. Het is een verhaal dat onvermijdelijk onder je huid gaat zitten, een jeugdroman van een schrijver met een groot en scherp inzicht.

Wat een vakman is die Sjoerd Kuyper! Een geweldig boek voor ervaren lezers van twaalf jaar en ouder.