Marlies Slegers - Briefjes voor Pelle

 

‘Hoi Pelle.’

Dit zijn de eerste woorden die mijn dode vader aan mij schrijft. Het is het briefje waar een 1 op staat.

Mensen gaan nu eenmaal dood en mijn vader is daar geen uitzondering op. Een jaar geleden stierf hij. (…)

Doodgaan hoort er nu eenmaal bij, zegt mam altijd. Niets om bang voor te zijn. Dat ben ik ook niet, maar ik vind doodgaan vooral erg stom, want het verpest je leven. (p. 7-8 )

Rupsen in een cocon

De vader van Pelle, twaalf jaar oud, is een jaar geleden overleden aan de gevolgen van kanker. Pelle heeft het over een leven Na De Dood en een leven Voor De Dood. Het is wel duidelijk dat het overlijden van Pelles vader flinke littekens nalaat in zijn gezin. Voor Pelle en zijn moeder voelt het alsof ze als rupsen in een cocon zitten. Met dit verschil dat rupsen na elf dagen veranderen in vlinders. Pelle en zijn moeder, zo lijkt het, zullen nooit meer ontpoppen.

Pelle piekert veel. Hij is hoogbegaafd en net als zijn vader muzikaal ontwikkeld. Helaas deed zijn moeder de piano weg, omdat het instrument haar teveel herinnerde aan haar echtgenoot. Pelle somt graag feiten op in zijn hoofd, vooral wanneer het verdriet te groot wordt of wanneer hij zich in het nauw gedrukt voelt. Het liefst kijkt hij de hele dag naar Eva, een klasgenote op wie hij heimelijk verliefd is.

Op een dag ga ik het haar vertellen. Als ik dat durf. Misschien voor de zomervakantie. (p.18)

Een schoenendoos met briefjes

Een jaar nadat zijn vader is gecremeerd en Pelle al die tijd al worstelt met het gevoel voor zijn moeder onzichtbaar te zijn, krijgt hij van haar een schoenendoos. In de doos bevinden zich genummerde briefjes van zijn vader, maar er zijn ook ingepakte voorwerpen. Op het eerste briefje staat dus de groet van zijn vader. Pelle mag er elke week een openmaken. Op het tweede briefje staat niet veel meer tekst dan simpelweg de vraag: ‘Hoe gaat het nu met je, lieve Pelle?’

De briefjes brengen een ommekeer teweeg. De opdracht de boomhut in de tuin af te maken brengt de plaatselijke ijzerwarenverkoper Jack in het leven van Pelle en zijn moeder. Jack helpt Pelle niet alleen met het voltooien van de boomhut, maar hij pakt voortvarend ook allerlei klussen op in het huis. En zo krijgen de dagen hun kleur terug  en kruipen moeder en zoon langzaam uit hun cocon.

Toegegeven, het gaat allemaal niet vanzelf en er zijn tegenslagen. Zoals de laffe actie van Karl, bijgenaamd Stomp,  die niet alleen Eva inpikt, maar er ook vandoor gaat met een van de briefjes uit de schoenendoos. En het gedram van Pelles mentor, meneer Henderson, die wil dat Pelle tegen zijn zin optreedt in de toneeluitvoering van een hervertelling van de Odyssee. En dan is daar na zoveel jaar ook nog de ontdekking van een opa waarvan Pelle nooit had geweten dat hij er een had.

Het besef groeit bij Pelle dat hij door moet gaan met zijn leven. Net als zijn moeder die genegenheid heeft opgevat voor Jack.

Mam heeft haar handen langzaam opengevouwen zodat het verdriet een beetje weg kan vliegen. Maar ik heb mijn handen er nog steeds omheen geklemd, alsof het een vogeltje is dat ik niet los kan laten. (p. 196)

Het slot van het verhaal heeft nog een onvoorziene gebeurtenis in petto waarmee de schrijfster op een waardige manier zorgt voor een schitterend sluitstuk van deze aandoenlijke geschiedenis.

Briefjes voor Pelle is geheel geschreven vanuit het perspectief van Pelle. Slegers slaagt er opmerkelijk goed in de hoofdpersoon uit te diepen. Daarbij staan diens gedachten en gevoelens centraal. Pelle (40 biljoen cellen, 4474 dagen oud) mag dan met zijn fascinatie voor feiten een eigenaardig kind zijn, of je wilt of niet, je gaat van deze jongen houden. Slegers kan verdraaid goed schrijven en het verhaal leest als een trein. En ook al heeft de geschiedenis een enigszins wensvervullend verloop en is het slot mierzoet, dan nog doet dit alles niets af aan het feit dat deze jeugdroman van grote klasse is. Het is een van de beste boeken die ik het afgelopen jaar las en verdient absoluut een plaats op de leeslijst in de onderbouw.

Slegers, M. (2020) Briefjes voor Pelle. Amsterdam: Uitgeverij Luitingh-Sijthoff bv. Isbn  978 90 245 8994 4  € 15,99, 231 blz.

Caja Cazemier - Blauwe dagen

Als niemand begrijpt hoe jij je voelt... 

Dat het leven je niet altijd toelacht, is in deze tijd waarin we worden gegijzeld door een pandemie een understatement. Er zijn terecht grote zorgen over het welzijn van vooral jongeren die worstelen met gevoelens van eenzaamheid. Scholen en verenigingen waar jonge mensen hun sociale leven hebben, zijn dicht.

Caja Cazemier schreef al vele jeugdverhalen over realistische onderwerpen, zaken waarmee jongeren tussen de elf en zestien jaar te maken kunnen krijgen. In haar nieuwste boek Blauwe dagen neemt ze de lezer mee in de benauwende wereld van Janna, een meisje met een depressieve stoornis.

Een donkere blauw-grauwe mist

Janna zit al een tijdje niet zo lekker in haar vel. Als haar vriendje Niels het uitmaakt, komt dat hard aan.

 ‘Zie je wel,’ denkt ze, ‘ik ben niet de moeite waard...’ Steeds dieper zakt ze weg in de leegte. Lachen lukt niet meer.

Janna, een tekentalent, drukt zich op papier enkel nog uit in sombere kleuren: donkerblauw, bruin, grijs en zwart. En zo verdwijnt haar hoofd in de donkere blauw-grauwe mist die ervoor zorgt dat zij de wereld niet kan zien. Ze kan helemaal nergens meer van genieten.

Haar vader is vol begrip, die verdraagt ze beter naast zich dan haar moeder, die vindt dat ze zich niet zo moet aanstellen en overdrijft. Hij dringt erop aan dat Janna in gesprek gaat met de huisarts. Die stelt vast dat Janna dicht tegen een depressie aan zit. Ze heeft psychologische hulp nodig en hij verwijst haar door naar een praktijkondersteuner van de GGZ.

Ondertussen lukt het Janna steeds moeilijker zich op te laden voor school. Haar cijfers zijn nog wel voldoende, maar ze kan duidelijk beter en daarover voelt ze zich schuldig naar haar ouders. Bo en Suze, vriendinnen van school, willen Janna graag steunen, maar dat is lastig omdat Janna ze op een afstand houdt. Daarnaast heeft Bo zelf problemen thuis met ruziënde ouders.

Janna krijgt opnieuw professionele ondersteuning, nu vanuit De Accolade, een Centrum voor kinderen en jongeren met psychische of psychiatrische klachten. De therapie en de gesprekken met lotgenoten werken in zekere zin bevrijdend, omdat Janna zich realiseert dat ze niet de enige is.  Maar het valt niet mee. Zo nu en dan zakt ze weer weg in de blauwe mist en het is in zo’n periode van terugval dat ze zichzelf in haar onderarm begint te snijden. Haar vriendin Bo heeft de zelfverminking ontdekt en zij dringt erop aan dat Janna haar ouders informeert. Met de komst van een hond gaat er een grote wens van Janna in vervulling en dat draagt ertoe bij dat Janna langzaam uit het dal kruipt en dat het haar zelfs lukt weer te genieten.

 Ik leer mezelf beter kennen. Ik leer steeds meer te accepteren dat het oké is zoals ik ben. (p. 213)

 Maar dan, op zekere dag, komen Janna’s ouders met een onthulling die haar leven volledig op zijn kop zet!

Een begaafd verteller

Blauwe dagen is opgesplitst in vijf delen. Na een proloog volgt Cazemier in chronologische volgorde anderhalf jaar lang de hoofdpersoon en beschrijft zij vrij gedetailleerd het gevoelsleven van de veertien-, vijftienjarige Janna. Haar moeder draagt een geheim bij zich en langere tijd blijft onuitgesproken wat er precies speelt. Het achterhouden van informatie maakt het verhaal niet alleen spannend, maar is ook een verklaring voor de nogal gestreste verhouding tussen Janna en haar moeder, alsmede tussen haar ouders. In het slot komen de gebeurtenissen in een stroomversnelling als Janna’s moeder besluit open kaart te spelen. Door haar verhaal krijgt Janna nieuwe inzichten. Het verklaart deels haar sombere stemmingen en dat helpt weer bij het acceptatieproces waardoor Janna verder kan gaan met haar leven.

Cazemier is een begaafd verteller en met haar vlotte stijl, scherpe observaties en levensechte dialogen is zij er opnieuw in geslaagd een boeiend verhaal te schrijven dat niet alleen vermaakt, maar met name ook inzicht geeft in de oorzaken en de gevolgen van een depressie. Het boek is nergens onnodig problematiserend en juist dat gegeven vind ik kenmerkend voor het werk van Cazemier die  - ook al zijn haar onderwerpen nog zo zwaar – altijd weer deuren opent naar betere tijden.

Een indringend verhaal voor jongeren van veertien jaar en ouder.

Cazemier, C. (2020) Blauwe dagen. Amsterdam: Uitgeverij Ploegsma. Isbn  978 90 216 8058 73  € 15,95, 116 blz.