Aimée de Jongh - Heer van de vliegen

Ik besteedde eerder aandacht aan het werk van Aimée de Jongh (Waalwijk, 1988). Deze getalenteerde animator, stripauteur en illustratrice maakte in 2014 furore met haar eerste beeldverhaal, De terugkeer van de wespendief. Daarna volgde onder meer het autobiografische Taxi!. De graphic novel Bloesems in de Herfst (Ballon Media N.N., 2020) die ze maakte met de Belgische scenarist Zidrou zorgde voor internationale erkenning en vervolgens ging het hard met haar carrière. In 2021 verscheen Dagen van zand (Scratch Books, 2021), een schitterende beeldroman die zich afspeelt tijdens de zogenaamde Dust Bowl in de jaren dertig (1937) van de vorige eeuw. Het verhaal is gebaseerd op ware gebeurtenissen in Amerika waar zich door extreme droogte en decennialange intensieve landbouw een enorme klimaatramp voltrok. Aimée verrichtte vooraf de nodige research. Ze reisde af naar Oklahoma, destijds het episch centrum van de zandstormen en het landschap dat ze aantrof, verschilde weinig van de beelden die ze kende van oude zwart-witfoto’s uit die tijd.

Dagen van zand werd een regelrechte bestseller in Nederland en Frankrijk en won meerdere prestigieuze prijzen in Amerika en Japan.

Het Eisner-genomineerde Zestig lentes volgde in 2022. Aimée was hiervoor de samenwerking aangegaan met scenarist Ingrid Chabbert. In datzelfde jaar won ze de Stripschapsprijs, de belangrijkste oeuvreprijs op haar werkterrein in ons land.

Een klassieker

In september verscheen het nieuwste boek van Aimée: Heer van de vliegen. Het is haar bewerking van Lord of the Flies van de Engelse Nobelprijswinnaar William Golding (Cornwall, 1911 – 1993) uit 1954. Het boek geldt als een absolute klassieker. Het is de geschiedenis over een groep jongens die met hun vliegtuig neerstorten op een idyllisch onbewoond tropisch eiland. De kinderen overleven de ramp, maar er zijn geen volwassenen en dus moeten ze zichzelf zien te redden in de hoop snel gevonden te worden. Twee jongens schuiven zichzelf naar voren als leider. Het zijn Ralph en de aanvoerder van het jongenskoor, Jack. Ralph wordt na een stemming gekozen, maar het is duidelijk dat Jack zich daar niet bij neerlegt. De samenwerking rammelt aan alle kanten, omdat de jongens verschillen in de prioriteiten die ze stellen. Ralph wil een groot vuur brandende houden in de hoop zo ontdekt te worden, terwijl Jack de focus legt op de nogal bloederige jacht op wilde zwijnen. Er ontstaan twee kampen en het broeit in de onderlinge relaties. De sfeer neemt grimmige vormen aan en Jack en zijn aanhang tonen zich steeds gewelddadiger. Ralph ziet zijn aanhang zienderogen slinken. De geschiedenis bereikt een dramatisch dieptepunt wanneer eerst Simon en vervolgens Piggy, twee jongens uit het kamp van Ralph, worden gedood. Ook Ralph moet vrezen voor zijn leven … .

Lord of the Flies is wereldwijd miljoenen keren verkocht, werd vertaald in vierenveertig talen en is verfilmd. De roman was destijds het debuut van William Golding die zijn inspiratie vond in de gruwelijkheden die hij meemaakte gedurende de Tweede Wereldoorlog. Golding was onder meer betrokken bij de invasie van Normandië op D-Day.  De titel is een verwijzing naar de duivel Beëlzebub. Golding toont ons zijn sombere visie op de mensheid. Hij laat zien hoe een groep geciviliseerde jongens op een dierlijke manier verwildert. Alle ethisch besef verdwijnt als sneeuw voor de zon. De grens tussen goed en kwaad bestaat niet meer zodra het individualisme het wint van het algemeen belang. De kinderen blijken onder druk van de groep in staat tot het plegen van gruwelijke misdaden.

Nog altijd actueel

Dit spannende verhaal is nu zeventig jaar oud, maar nog altijd actueel. Wat zijn we? Zijn we mensen of dieren? Het wereldnieuws anno 2024 laat pijnlijk zien hoe mensen doorslaan zodra zij zich anoniem voelen.

Aimée raakte op de middelbare school gegrepen door het verhaal en geleidelijk rijpte bij haar het idee het boek te ‘verstrippen’.  Auteursrechtelijke restricties maakten dat onmogelijk, maar twee jaar geleden gaven de nazaten en Faber, de Engelse uitgever van het werk van Golding, groen licht.

Een absolute aanrader

De wijze waarop Aimée Heer van de vliegen heeft gevisualiseerd is fenomenaal en laat zich nauwelijks in woorden vangen. Al bij het zien van de eerste beelden ben je verkocht en laat de geschiedenis je 352 pagina’s lang niet meer los, ook niet nadat je het boek allang uit hebt.

Aimée volgt vrij nauwkeurig het oorspronkelijke verhaal van Golding waarbij ze zich een meester toont in het overbrengen van gevoel. De verhaalfiguren komen in  haar trefzekere illustraties los van het papier, gaan echt leven. Aimée was gewend digitaal te werken, maar voor dit boek tekende ze met inkt op papier. De inkleuring geschiedde wel met behulp van de computer.

Voor wie het boek eerder las, geldt deze graphic novel als een geslaagde hernieuwde kennismaking. Het is in deze vorm ook een absolute aanrader voor leerlingen van veertien jaar en ouder die gewoonlijk minder makkelijk zijn te verleiden tot het lezen van een boek. Een nabespreking in de klas ligt voor de hand.

Deze uitgave wordt in vertaling in meer dan 25 landen uitgebracht. In ons land rolde het boek medio september van de persen en de eerste druk was binnen enkele dagen volledig uitverkocht. Op het moment van schrijven is een aanzienlijk deel van de geplande herdruk ook weer gereserveerd.

Van 5 oktober 2024 tot 2 februari is er in Kunsthal Rotterdam een overzichtstentoonstelling over het werk van Aimée. De tentoonstelling StoryLines presenteert een selectie van haar schetsboeken, originele kunst en animaties. Er is ruime aandacht voor haar journalistieke werk en haar bewerking van Lord of the Flies, waarbij de originele tekeningen worden tentoongesteld.

Heer van de vliegen. Oorspronkelijke uitgave Lord of the Flies. Tekst: William Golding, 1954. Bewerking, vertaling en illustraties: Aimée de Jongh, 2024. Amsterdam: Wiebe Mokken, Scratch Books. Isbn 978 94 931 6689 9 € 29,95, 360 blz.