Timothée de Fombelle - Alma - De storm steekt op

Van de Fransman Timothée de Fombelle verscheen deze zomer nieuw werk. In  Alma - De storm steekt op richt de schrijver zich op ons koloniaal verleden. Daarbij zoomt hij in op de gedwongen deportatie en uitbuiting van tot slaven gemaakte bewoners van Afrika die onder erbarmelijke omstandigheden werden verscheept. De Fombelle is een verhalenverteller pur sang en het kan niet anders of hij weet de lezer te raken. Dit verhaal is geschikt voor de onderbouw. Enige leeservaring is gewenst.

 Fantasie, magie en realiteit

‘De matrozen zijn stil geworden. Op het eerste gezicht zou je kunnen denken dat ze zo bleekjes zien vanwege de storm. Maar hun misselijkheid heeft veel te maken met de deining in het ruim onder hun voeten. Het rumoer uit het binnenste van het schip. Want noch de stem van Gardel, noch het gieren van de wind, noch het gekraak van het hout kan het gekerm en gejammer van onder het dek overstemmen.

Daar zitten nu vijfhonderdvijftig gevangenen opgesloten. Drie per vierkante meter. Met ook nog honderdvijftigduizend liter drinkwater aan boord, plus tonnen met voor twee maanden erwten en rijst, ligt het schip zo diep in het water dat de kanonnen maar net boven de zeespiegel uit komen.’ (p. 267)

 

Alma – De storm steekt op speelt zich af in 1786. Het zijn de hoogtijdagen van de slavenhandel.

Alma (13) woont met haar ouders en twee broers in een sprookjesachtige Afrikaanse vallei, afgeschermd door hoge kliffen van de buitenwereld. Ze zijn de laatsten van een mythisch volk: de Oko’s. Aan hun idyllisch bestaan komt abrupt een einde wanneer Lam, Alma’s jongste broertje, verdwijnt. Blijkbaar heeft hij een geheime uitgang ontdekt. Alma besluit hem te zoeken zonder te weten dat haar vader hetzelfde doet. Zodra zij de veilige en besloten omgeving van de vallei heeft verlaten, wordt Alma geconfronteerd met de gruwelijke en onmenselijke realiteit van de slavenhandel die het continent teistert. Evenals haar vader is zij dan nog onwetend van het feit dat haar hoogzwangere moeder en haar broer Soem zijn ontdekt en opgepakt door slavenhandelaren. Wat Alma ook niet weet, is dat haar vader zelf een duister verleden heeft in de slavenhandel. Alma staat aan het begin van een levensgevaarlijke reis om zichzelf, haar familie en de herinnering aan haar volk te redden.

Tegelijkertijd maken we kennis met Joseph Mars, een dertienjarige weesjongen die zich in de haven van Lissabon als verstekeling heeft verschanst op het Franse slavenschip La Douce Amélie. Hij is op zoek naar een piratenschat en het lukt hem op slinkse wijze het vertrouwen te winnen van de wrede en hebzuchtige kapitein Gardel. Gedurende de reis naar de Afrikaanse westkust raakt hij verstrengeld in een web van intriges, maar weet hij – mede dankzij zijn vriendschap met de scheepstimmerman Poussin – overeind te blijven. De sfeer op het schip wordt snel grimmiger zodra meer dan vijfhonderd tot slaaf gemaakte Afrikanen zijn ingescheept. Het schip, geteisterd door een storm, kiest op last van de kapitein voor een omweg en zet koers naar een eiland waar zich de vermeende schat zou bevinden.

En dan is daar ook nog Amélie Bassac, dochter van een steenrijke handelaar. Na het plotselinge overlijden van haar vader blijkt er ten gevolge van het frauduleuze handelen van de boekhouder niets te erven. Berooid reist zij af naar de enige plek die nog van haar is: een suikerrietplantage op Saint-Domingue. En er dobbert een slavenschip van haar ergens op de oceaan …

 

Alma – De storm steekt op kenmerkt zich door een opmerkelijke mix van fantasie, magie en realiteit. Het verhaal heeft een knappe spanningsopbouw. Er zijn meerdere verhaallijnen en het duurt even eer je beseft dat de levens van de ogenschijnlijk totaal verschillende verhaalfiguren met elkaar verweven raken. De lezer steekt bovendien veel op over de scheepvaart en de slavenhandel eind achttiende eeuw. Er is een open einde zodat je zelf kunt verzinnen hoe het verder gaat. Voorlopig dan, want dit boek is het eerste deel in een trilogie en het vervolg wil je natuurlijk lezen. De Fombelle heeft met zijn beeldrijke schrijfstijl een reputatie hoog te houden en het kan niet anders of ook de rest van de geschiedenis is formidabel!

 

Timothée de Fombelle (Parijs, 1973) is een Franse schrijver en toneelschrijver. Hij is vooral bekend door zijn jeugdromans zoals Tobie Lolness (2006) en Vango (2011) waarin avontuur en maatschappelijke thema’s samenkomen. Zijn werk werd bekroond met diverse Franse en internationale prijzen, waaronder de Zilveren Griffel in 2008 voor Tobie Lolness.

Fombelle, T. de (2025). Alma – De storm steekt op. Oorspronkelijke titel: Alma – Le vent se lève. Vertaling uit het Frans door Lies Lavrijsen. Tielt: Uitgeverij Lannoo nv. Isbn 978 90 209 7935 0 € 22,99, 406 blz.

Robin Raven - De opdracht van Tula

Curaçao, 1795. Lucia en haar vriend Martinus werken op plantage Kenepa van Shon Caspar van Uytrecht. Tijdens Lucia’s montamentu – haar inwijding in de volwassenheid – ontmoet ze, bedwelmd door rum en kruiden, de geest van de goddelijke Yoruba Orisha in de gedaante van een reusachtige pega pega-hagedis. Hij geeft haar een vage opdracht: ‘Verzamel de kracht om te doen wat je moet doen!’

Op Saint-Domingue (Haïti) is een opstand uitgebroken onder de slaven en geïnspireerd door de verhalen vanuit deze Franse kolonie groeit de onrust en het verzet onder de tot slaaf gemaakte arbeiders op Curaçao. Wanneer Tula, de man die als een vader voor Lucia zorgt, wreed wordt gestraft door de plantage-eigenaar omdat hij haar heeft geholpen, laat hij weten dat het tijd is het werk neer te leggen.

‘De tijd van vrijheid is aangebroken en iemand moet de bel luiden.’ (…) Tula kijkt beurtelings naar Lucia en Martinus. ‘Yoruba Orisha,’ zegt hij. Als Lucia die naam hoort, ziet ze de reuzenhagedis weer voor zich. ‘Wat heeft die met jouw plan te maken?’ vraagt ze.

Tula glimlacht. ‘Alles, Lucia. Alles. Waarom denk je dat hij hier zojuist is verschenen? Weet je nog wat hij tegen je zei tijdens de montamentu? (…) Jullie zijn uitverkoren door Yoruba.’ (p. 51-53)

 

Lucia en haar vriend reizen af naar de andere plantages om namens Tula de boodschap door te geven: ‘De tijd is rijp voor een opstand. Het is nu of nooit.’

In de dagen die volgen, geven steeds meer arbeiders gehoor aan Tula’s oproep. Zij sluiten zich aan bij de opstandelingen voor een reis richting Willemstad. Bij de Sint Michielsbaai raken de vrijheidsstrijders slaags met soldaten van het garnizoen Fort Amsterdam. Er volgt een bloedige strijd waarin de kinderen worden gescheiden van Tula.

 

Tula heeft echt geleefd. Na zijn gevangenneming werd hij in Willemstad publiekelijk op gruwelijke wijze gefolterd en gedood. In 2010 werd hij uitgeroepen tot nationale held van Curaçao en in 2023 werd hij door de Nederlandse regering officieel gerehabiliteerd.

 

Robin Raven (Haarlem, 1962) woonde als kind op Curaçao. Hij kent het eiland goed, maar het duurde tot 2020 alvorens hij zich verdiepte in de historische figuur Tula. Aanleiding was zijn deelname aan de Slavernij- en de Revolusitenstoonstelling in het Rijksmuseum. Hij schreef verhalen over meerdere vrijheidsstrijders en een van die personages was Tula. Eerst was er de audiotour, later volgde een roman voor volwassenen (De opstand van Tula. Omniboek, 2023) en nu dus dit jeugdboek.

 

De opdracht van Tula is een ontroerend, meeslepend relaas waarin Raven zich wederom ontpopt als een begaafd schrijver. Geen overbodige passages. Geen nodeloos uitvoerige beschrijvingen en uitweidingen waardoor de vaart uit de geschiedenis sijpelt, maar een evenwichtig en stilistisch fraai geschreven verhaal.

Raven, R. (2025). De opdracht van Tula. Rotterdam: Lemniscaat b.v. Isbn 978 90 477 1781 2 € 15,99, 180 blz.