Wilma Geldof - Het meisje dat er niet mocht zijn

We zijn meer dan ons verleden

Nieuw werk van Wilma Geldof (Alphen aan de Rijn, 1962). Ze schreef Het meisje dat er niet mocht zijn. Wilma won de Thea Beckmanprijs in 2015 met Elke dag een druppel gif, een jeugdroman over een jongen uit een NSB-gezin. Op mijn blog staat de bespreking van nog een derde oorlogsverhaal van Wilma Geldof, Het meisje met de vlechtjes (2018), gebaseerd op het waargebeurde verzetsverhaal van Nederlands jongste verzetsmeisje Freddie Oversteegen.

In Het meisje dat er niet mocht zijn neemt de schrijfster de lezer mee naar 1961, het jaar dat het Eichmann-proces loopt. De zestienjarige Ditte de Leeuw moet een schoolopdracht maken over de Tweede Wereldoorlog. Ze wordt gekoppeld aan een nieuw meisje in de klas, de Joodse Rivka, die in de oorlog vele familieleden verloor. Ditte weet vrijwel niets over het oorlogsverleden van haar moeder, Nora. Ze weet zelfs niet wie haar biologische vader is. Omdat haar moeder weigert iets te vertellen, gaat Ditte zelf op onderzoek uit. Het blijkt dat haar vader een Duitse soldaat was, die vanaf november 1944 werkzaam was in het beruchte concentratiekamp in Sachsenhausen. Deze ontdekking heeft grote gevolgen en brengt Ditte in gewetensnood. Kan zij nog wel bevriend blijven met Rivka? En wat betekent deze ontdekking voor haarzelf als dochter van een nazi? Is het terecht dat klasgenoten haar uitschelden voor moffenkind, zoals destijds ook haar moeder als moffenhoer werd kaalgeschoren in het openbaar?

Ik leef, maar anderhalf miljoen Joodse kinderen zijn vermoord. (…) Ben ik een slecht mens als ik om mezelf huil? Is het oneerlijk als ik om mezelf grien en niet om die anderhalf miljoen kinderen? Ben ik sowieso slecht omdat ik een moffenkind ben? (p.228)

Ditte spoort haar vader op en zoekt contact met hem. Wanneer Ditte tijdens de diploma-uitreiking op haar middelbare school de microfoon in handen krijgt, richt ze zich eerst aarzelend en dan zelfverzekerd tot alle aanwezigen.

We zijn allemaal meer dan ons verleden. (…) Wie mij aankijkt op de keuzes of daden van mijn ouders is zelf geen haar beter. (…) Ik bén geen schande. (p. 379)

Het meisje dat er niet mocht zijn is een knap geconstrueerde YA-roman waarin Geldof geregeld wisselt van perspectief. Er zijn de fragmenten waarin het vertelperspectief ligt bij de ik-figuur Ditte. Daarnaast zijn er de tijdsprongen naar de oorlogsjaren 1943 – 1945 waar gekozen is voor het personale perspectief met Nora in de hoofdrol.

Een uitermate boeiend boek, geschreven in die kenmerkende krachtige stijl van Geldof over familie, liefde en uitsluiting en de moed die nodig is om het verleden onder ogen te zien.

Weer zo'n fascinerende Young-Adult van Luitingh-Sijthoff, de uitgever in Amsterdam, die zich al enige tijd onderscheidt in de uitgave van boeiende kwaliteitsverhalen.

Geldof, W. (2025). Het meisje dat er niet mocht zijn. Luitingh-Sijthoff. Isbn 978 90 210 5353 0 € 19,99, 398 blz.

Astrid Sy - Noem geen namen

Gered uit handen van de nazi's

In 2023 viel historicus en presentator Astrid Sy (Leiden, 1987) in de prijzen met Noem geen namen, een aangrijpende roman over drie jonge vrouwen die in de Tweede Wereldoorlog Joodse kinderen redden uit handen van de nazi’s. Ze ontving de Thea Beckman-prijs en De Kleine Cervantes.

De inspiratie vond Astrid toen ze las over de moedige jonge vrouwen en mannen die in de oorlog betrokken waren bij het smokkelen van opgepakte Joodse kinderen in de Crèche tegenover de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam.

Rosie is kinderverzorgster en woont bij haar ouders in Amsterdam-Oost, een levendige Joodse buurt. Kaat studeert rechten en is lid van het Amsterdamse studentencorps. Wanneer de oorlog uitbreekt, moet Rosie een moeilijke keuze maken: blijft ze bij haar ouders of gaat ze de kinderen van opgepakte Joden helpen? Kaat komt in aanraking met een studentengroep die zich het Utrechts Kindercomité noemt. Daar leert ze Josephine kennen. Rosie, Kaat en Josephine raken betrokken bij het smokkelen van Joodse kinderen. Wat volgt is een lange, gevaarlijke weg die begint bij een crèche aan de Plantage Middenlaan in Amsterdam.

Een hartverscheurend, tragisch verhaal voor jongeren van vijftien jaar en ouder.

Sy, A. (2021). Noem geen namen. Amsterdam: Luitingh-Sijthoff. Isbn 978 90 245 9262 3 € 20,99, 448 blz.

Marte Jongbloed - 1300 bommen in 13 minuten

Minder ervaren lezers kunnen goed uit de voeten met 1300 bommen in 13 minuten van Marte Jongbloed (Amsterdam, 1970). Door het dramatische onderwerp en de directe manier van vertellen worden brugklassers beslist geraakt. 

Het verhaal vertelt over het Rotterdamse bombardement dat in 2025 vijfentachtig jaar geleden plaatsvond.

Joop (13) woont in Rotterdam. Hij heeft van zijn moeder het horloge van zijn overleden vader gekregen. Hoewel de Duitsers de stad een paar dagen eerder binnenvielen, voelt het nog niet echt als oorlog. Alles verandert wanneer op 14 mei het luchtalarm afgaat.

Joop wordt op pad gestuurd om zijn broer Anton te waarschuwen, maar dan vallen de bommen. Op zijn horloge ziet Joop dat de stad in dertien minuten is veranderd in een vuurzee. Hij overleeft het bombardement, maar zijn huis is weg.

Als je iets kwijt bent, bijvoorbeeld een sleutel, dan ga je zoeken op de plek waar je die voor het laatst hebt gezien. Maar de plek waar ik mijn familie voor het laatst heb gezien, bestaat niet meer. (p. 23)

Joop gaat op zoek naar zijn familie. Daarbij krijgt hij gezelschap van Marie. Samen zoeken ze hun weg door de puinhopen en alle brandhaarden. Onderweg ontmoeten de kinderen talloze ontheemden, gewonden, mensen die doelloos dwalen, soms in het bezit van enkele bezittingen die gespaard bleven.

 

Marte Jongbloed is docente taal- en jeugdliteratuur op een hogeschool. Haar belangstelling voor geschiedenis neemt ze mee in haar werk als schrijfster, zoals In Gevaarlijk water (Luitingh-Sijthoff, 2023) over de watersnoodramp van 1953 en Gevangen in de stad (Luitingh-Sijthoff, 2024) dat zich afspeelt in de late middeleeuwen.

Jongbloed, M. (2025). 1300 bommen in 13 minuten. Amsterdam: Luitingh-Sijthoff. Isbn 978 90 210 5352 3 € 15,99, 128 blz.

Ron en Jette Schröder - Stel dat het morgen vrede wordt

Ron Schröder en zijn dochter Jette schreven een serie versjes die aansluiten bij 80 jaar vrijheid. Ze werden gebundeld in Stel dat het morgen vrede wordt, wonderschoon geïllustreerd door Marie-José Bremer. De gedichten zijn bedoeld voor jongere lezers, maar zijn ook geschikt voor leerlingen in de brugklas.

In het eerste gedeelte (‘herdenken’) ligt de nadruk op reflectie en verwerking. Zo is er aandacht voor de Jodenhaat ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. In het gedicht Nooit meer blij geven de schrijvers op ontroerende wijze uiting aan de traumatische gevolgen die de oorlog kan hebben voor overlevenden.

Hij heeft de oorlog meegekregen

en al is ons land nu vrij

’t beheerst nog altijd zijn gedachten

nooit gelukkig, nooit meer blij

In het tweede deel gaan de versjes over vieren, bieden vader en dochter Schröder een hoopvolle blik op de toekomst. Zoals in het gedicht Stel dat het morgen vrede wordt, waaraan het boek zijn titel ontleend.

 

Stel dat het morgen vrede wordt

er geen granaat meer knalt

geen kogels worden afgevuurd

en er geen bom meer valt

als vijandschap wordt ingeruild

voor vriendschap om je heen

en haat weer langzaam liefde wordt

de wereld wordt weer één

 

Ron Schröder is een begrip in kinderboekenland. Samen met zijn vrouw Marianne Busser die begin dit jaar overleed, bouwde hij aan een omvangrijk oeuvre, voornamelijk bedoeld voor jonge kinderen. Dochter Jette is eveneens auteur. Zij richt zich op dezelfde leeftijdsgroep.

Schröder, R. en Jette (2025). Stel dat het morgen vrede wordt. Illustraties van Marie José Bremer. Amsterdam: Uitgeverij Moon. Isbn 978 90 488 7643 3 € 17,99, 64 blz.

Megan Lally - Niet mijn naam

Niet mijn naam is het verrassende debuut van de Amerikaanse Megan Lally. Het boek was in het geboorteland van de schrijfster een New York Times-bestseller en is sinds kort ook beschikbaar in het Nederlands. Dat is goed nieuws, want dit bloedstollende verhaal grijpt je al direct in het eerste hoofdstuk bij de strot en laat je vervolgens, 376 pagina’s lang, niet meer los.

Een vooralsnog onbekend meisje wordt in het donker, onder het bloed, wakker langs de kant van de weg. Ze heeft werkelijk geen idee wat er is gebeurd, heeft totaal geen herinneringen. Ze weet zelfs haar naam niet, herinnert zich niet wie ze is! Ze wordt opgemerkt door een surveillerende politiewagen en de dienstdoende agent neemt haar mee naar het bureau. Daar wordt ze verzorgd aan haar verwondingen en ondervraagd. De herinneringen echter blijven weg en het helpt niet dat ze geen persoonlijke bezittingen op het lijf draagt, zoals een identiteitsbewijs. Het goede nieuws is dat zich al rap een man meldt, die beweert haar vader te zijn. Deze Wayne Boone toont kinderfoto’s waarop Mary – zo zou ze heten – zichzelf herkent. De onbekende lijkt haar vader te zijn.

Tegelijkertijd maken we kennis met een zekere Drew die door de politie wordt verdacht van betrokkenheid bij de mysterieuze verdwijning van zijn 17-jarige vriendin Lola. Drew besluit uit pure frustratie zelf op zoek te gaan.

Beurtelings ligt het perspectief bij Mary en Drew. Stukje bij beetje komen er bij Mary flarden van herinneringen terug die niet kloppen met de verhalen van de vermeende vader. En in de fragmenten waarin het perspectief ligt bij Drew voel je als lezer dat er meer is, maar houdt de schrijfster essentiële informatie knap verborgen. Vakkundig bouwt ze de spanning op. De dreiging neemt toe, wordt bijna tastbaar totdat het slot je uiteindelijk naar adem doet happen!

Wedden dat we in de toekomst meer van deze schrijfster gaan horen?

Lally, M. (2025). Niet mijn naam. Oorspronkelijke titel: Not my Name. Vertaling uit het Engels door Sandra C. Heffels. Utrecht: Uitgeverij De Fontein. Isbn 978 90 261 7583 1 € 19,99, 376 blz.

Sophie McKenzie - Dood of levend

Dood of levend is het nieuwste boek van de Britse schrijfster Sophie McKenzie die ook in ons land furore maakte met haar thrillerreeks Vermist.

Cat weet niet beter dan dat haar vader dood is. Hij is een jaar geleden verdronken bij een bootongeluk. Ze voelt zich sindsdien alleen en totaal verloren. Haar zusje praat sinds het ongeluk niet meer en met haar moeder heeft ze steeds vaker ruzie. Alles verandert wanneer ze een opmerkelijk appje ontvangt: haar vader leeft nog!

Het is de start van een bizarre geschiedenis waarin Cat samen met Tyler, de knappe jongen die met zijn vader in het tuinhuis is komen wonen, op onderzoek uitgaat. Hoe meer ze ontdekken, hoe gevaarlijker het wordt. Kan Cat haar vader en haar familie redden voor het te laat is?

 

Het perspectief ligt in deze spannende thriller geheel bij de hoofdpersoon. Het maakt Cat tot een interessante verhaalfiguur, omdat de schrijfster erin slaagt haar met al haar kinderlijke onzekerheden op authentieke wijze te portretteren. Voor jongere lezers zijn haar gevoelens en emoties zeker herkenbaar. Al met al een meeslepend verhaal met een verbluffend plot. Enig punt van kritiek is het nogal futloze omslag. Over smaak valt te twisten, maar anders dan wat we van De Fontein gewend zijn, is de voorzijde van het boek niet bepaald wervend. Dat is wel een ding, want het zou echt jammer zijn wanneer potentiële lezers het boek om die reden laten liggen!

McKenzie, S. (2024). Dood of levend. Oorspronkelijke titel: Hide and Secrets. Vertaling uit het Engels door Sandra C. Heffels. Utrecht: Uitgeverij De Fontein. Isbn 978 90 261 6984 7 € 18,99, 360 blz.

Maren Stoffels - Mystery Guest en After Party

Maren Stoffels (Amsterdam, 1988) is een getalenteerd en productief schrijfster. Zij legt zich met name toe op het schrijven van fantasievolle en spannende jeugdthrillers. Vorig jaar maakte zij, geïnspireerd door het overlijden van een goede vriendin, een geslaagd uitstapje naar het schrijven van een realistisch jeugdverhaal met een nogal heftig onderwerp. De ernstig zieke jeugdige hoofdpersoon kiest ervoor te sterven met hulp van een arts. Het boek, getiteld Nog 27 dagen leven, heb ik in mijn blog eerder besproken. Mystery Guest (2024) en After Party (2025) passen weer geheel in het thrillergenre.

In Mystery Guest ontvangt Mirza appjes van een vooralsnog onbekende persoon. Ze wordt uitgedaagd enkele nogal bijzondere opdrachten uit te voeren. Het is de voorbode van weinig goeds. Mirza wordt namelijk om het leven gebracht. Dat kom je als lezer al direct bij de start van het verhaal aan de weet. Drie personen (Pip, Cody en Norah) bekennen schuldig te zijn aan de moord. Slechts één van hen is de dader. De vraag is: wie heeft het gedaan?

In After Party staat het mysterie rond de verdwijning van Eslin centraal. Iedereen kent haar verhaal. Zij is vorig jaar na het schoolfeest verdwenen en nooit meer teruggevonden. Een jaar later is Lucy nog altijd naar haar op zoek. Wat is er met Eslin gebeurd? Dan wordt er opnieuw een schoolfeest georganiseerd. Het lijkt erop dat Lucy eindelijk antwoorden gaat krijgen. Maar die brengen haar gevaarlijk dicht bij de ontvoerder...

Maren Stoffels haalde haar inspiratie voor het schrijven uit podcasts die ze beluisterde over een waargebeurde moordzaak en ontvoeringszaken wereldwijd.

Wat opvalt in beide boeken is de wijze waarop de schrijfster haar verhalen opbouwde. Daar is werkelijk goed over nagedacht, dat heeft ze echt bijzonder knap gedaan. Ze wisselt met speels gemak van perspectief, maakt tijdsprongen en ze slaagt er buitengewoon in de spanning die voortkomt uit alle verhaalgebeurtenissen samen te brengen met de psychologische spanning zoals die voortdurend rondzingt in de hoofden van de verhaalfiguren. Subtiel trekt zij de spanningsboog verder aan om uiteindelijk te komen tot een daverend slot dat nog lang nazindert in je hoofd. Met dit alles toont Stoffels haar sublieme vakmanschap, houdt ze mede door haar krachtige, beeldende taalgebruik ook de minder geoefende lezer bij de les.

Stoffels, M, (2024). Mystery Guest. Amsterdam: Uitgeverij Leopold. Isbn 978 90 258 8624 0 € 15,99, 231 blz.

Stoffels, M. (2025). After Party. Amsterdam: Uitgeverij Leopold. Isbn 978 90 258 8832 9 € 15,99, 183 blz.