Niet voor tere kinderzielen - Verhalen voor jongeren die tegen een stootje kunnen

Februari werd getekend door alle commotie rond het werk van de in 1990 overleden schrijver Roald Dahl. Sensitivity readers hadden in samenwerking met de Britse uitgever Puffin honderden correcties aangebracht in de Engelse heruitgave van de boeken van deze briljante schrijver. Voor -en tegenstanders buitelden over elkaar heen. Hedendaagse aanpassingen in het kader van inclusie en diversiteit konden nog wel op enig begrip rekenen. Maar wijzigingen in het oorspronkelijke verhaal met als doel de jonge lezer te sparen werden betiteld als regelrechte censuur en beschouwd als een onacceptabele aanval op de kunst. De beer was los.

Fontein, de Nederlandse uitgever van het oeuvre van Dahl, haastte zich te melden dat het niet van plan was de verhalen te herschrijven. En Puffin koos na alle kritiek eieren voor zijn geld, liet weten naast de gekuiste versies ook de boeken met de originele teksten te blijven drukken.

Inmiddels is de storm enigszins geluwd.

Hoeveel kunnen kinderen hebben? Ik dook in mijn boekenkast en hoefde niet lang te zoeken. Hierna enkele geweldige verhalen, bedoeld voor jongeren die tegen een stootje kunnen.

 

De bijzondere kinderen van mevrouw Peregrine

De opa van Jacob is een bijzondere man vol verhalen die hij graag vertelt aan zijn kleinzoon. Het zijn herinneringen aan de tijd dat hij als Poolse vluchteling tijdens de oorlog belandde in een kindertehuis op een afgelegen eiland voor de kust van Wales. Mevrouw Peregrine had er de leiding. De kinderen voor wie zij zorgde, bezaten stuk voor stuk opmerkelijke eigenschappen. Zoals een meisje dat kon zweven. Opa bezit foto’s waarop de bewuste kinderen met hun unieke gaven zijn afgebeeld.

Jacob verliest na verloop van tijd het geloof en het vertrouwen in zijn inmiddels dementerende grootvader. Als opa zijn kleinzoon op zekere dag in paniek belt met de mededeling dat hij fysiek wordt bedreigd door spoken uit zijn verleden, denkt Jacob er het zijne van. Zekerheidshalve zoekt hij hem op. Hij vindt zijn grootvader hevig bloedend en stervend in het bos achter diens huis. Hij is nog net in staat Jacob een cryptische boodschap in het oor te fluisteren.

Jacob belandt in een psychose en reist, mede op aanraden van zijn therapeut, met zijn vader af naar het eiland waar nog altijd de ruïne van het weeshuis staat. Dat hadden ze beter niet kunnen doen! Wat volgt, is een huiveringwekkende geschiedenis.

De Amerikaanse Ransom Riggs is een meesterlijk verteller en hij weet de lezer 378 pagina’s lang te boeien met dit in 2012 verschenen verhaal. Het boek bleek een absolute hit en werd verfilmd door Tim Burton. Hierna verschenen in de serie De bijzondere kinderen nog vier delen. Geschikt voor de onderbouw.

Riggs, R. (2012) De bijzondere kinderen van mevrouw Peregrine. Oorspronkelijke titel: Miss Peregrine’s Home for Peculiar Children. Vertaald door T. Poesen. Hasselt – Amsterdam – New York: Clavis Uitgeverij. Isbn 978 90 448 1717 1 € 24,95, 383 blz.

Thornhill

Het boek bestaat eigenlijk uit twee verhalen met elk een eigen hoofdpersoon.

Mary Baines (13) woont in een meisjestehuis, Thornhill. Ze voelt zich doodongelukkig. Vriendinnen maken lukt niet omdat een medebewoonster haar terroriseert en iedereen tegen haar opzet. Mary zondert zich af en vindt troost bij haar zelfgemaakte poppen.

Steeds meer kinderen verlaten Thornhill totdat alleen Mary en haar kwelgeest overblijven. Mary is vast van plan zich te wreken, maar het loopt anders.

In een tweede verhaallijn maken we een sprong in de tijd en leren we Ella kennen. Ella is na de dood van haar moeder met haar vader verhuisd en ze kijkt vanuit haar slaapkamer uit op het vervallen en verlaten Thornhill. Helemaal verlaten is het er niet want het valt haar op dat er zo nu en dan licht brandt in een van de bovenkamers. Bovendien ziet ze in de tuin een onbekend meisje dwalen. Ella gaat op onderzoek uit. In de tuin vindt ze een poppenhoofd en later ook een pop die op een lugubere manier aan een strop bungelt. Ella lapt de poppen op en legt ze terug in de tuin bij Thornhill. Tijdens een van de bezoeken aan het voormalige weeshuis staat ze oog in oog met het onbekende meisje. Ze volgt haar en daalt af in een kelder waar ze opnieuw de resten van poppen vindt. Langzaam maar zeker komen de twee verhaallijnen tot elkaar en groeit de geschiedenis uit tot een climax.

Thornhill, het debuut van de Engelse Pam Smy, is een spannende en boven alles mysterieuze, spookachtige graphic novel. Het hele boek ademt een sinistere, sombere sfeer. Imme Dros nam de vertaling naar het Nederlands voor haar rekening. Geschikt voor de onderbouw.

Smy, P. (2017) Thornhill. Vertaald door Imme Dros. Amsterdam: Uitgeverij Ploegsma. Isbn 978 90 216 7773 6 7 € 21,99, 539 blz.

Erebos

Op de Londense school van Nick Dunmore gedragen steeds meer klasgenoten zich nogal zonderling. Ze maken met roodomrande ogen een schichtige en afwezige indruk en ze wisselen heimelijk een dvd uit. Het draait allemaal om een illegale versie van het spel Erebos, een nieuwe game met een absoluut verslavend karakter. Houd je je niet aan de regels dan kun je nooit meer inloggen.

Nick krijgt een schijfje in handen en hij belandt na installatie in de virtuele wereld van Erebos, een fantastisch landschap bevolkt door ridders, elfen, barbaren, vampiers en vele andere vreemde wezens. Het duurt niet lang of ook Nick gaat volledig op in het spel.

Erebos maakt gebruik van een ingebouwde, geavanceerde kunstmatige intelligentie en een mysterieuze bode die de spelers begeleidt bij de spelonderdelen lijkt alles van Nick te weten. Deze bode voert de druk geleidelijk op. Door het vervullen van vage, dikwijls bedenkelijke opdrachten in de echte wereld kan Nick zijn character Sarius met nieuwe energie en betere gevechtsuitrustingen overeind houden.

Als Nick de opdracht krijgt een docent op school te doden, weigert hij waarop hij genadeloos uit het spel wordt gegooid.

Als zijn beste vriend vervolgens een ernstig ongeluk krijgt, realiseert Nick zich dat Erebos niet langer alleen een game is. Het is angstaanjagende werkelijkheid! Hij snapt dat hij moet ingrijpen voordat er meer slachtoffers vallen.

De auteur, Ursula Poznanski (Wenen, 1986), werkte als medisch journalist voordat ze fulltime jeugdboeken begon te schrijven. De geschiedenis grijpt je al in het eerste hoofdstuk bij de strot en laat je vervolgens niet meer los. Inmiddels verscheen, negen jaar na het verschijnen van de Nederlandse uitgave van Erebos, ook een vervolg: Erebos ontwaakt. Geschikt voor de derde klas.

Poznanski, U. (2011). Erebos. Vertaald uit het Duits door Esther Ottens. Rotterdam: Lemniscaat. Isbn 978 904 7770 3730 € 19,99, 409 blz.

Lemony Snickets afschuwelijke avonturen

Violet, Claus en Roosje Baudelaire vernemen tijdens een dagje uit dat hun ouders zijn omgekomen bij een vreselijke brand. Een bevriende bankier treedt op als executeur van het testament en de aanzienlijke erfenis. De kinderen mogen pas over het geld beschikken zodra Violet meerderjarig is. Tot die tijd worden ze ondergebracht bij een ver en vaag familielid, een zekere graaf Olaf. Het is deze man die het toch al niet plezierige leventje van de drie jonge wezen verandert in een hel. Hij aast op het Baudelaire-fortuin en gaat daarbij over lijken. Het zijn inderdaad afschuwelijke tijden voor de hoofdpersonen. Op een afstandelijke manier beschouwt Snicket als alwetende verteller (pseudoniem van Daniel Handler) de noodlottige en verschrikkelijke gebeurtenissen die de kinderen treffen.

De zwarte humor doet denken aan het leedvermaak in sommige Britse televisiefeuilletons en speelfilms, in het bijzonder die van Monty Python.

De serie Afschuwelijke avonturen telt meerdere delen en is zeer geschikt voor de nog jonge en minder ervaren lezers in de brugklas. Huberte Vriesendorp, bekend ook als de vertaalster van de boeken van Roald Dahl, stond garant voor een heerlijke vertaling.

De verhalen zijn verfilmd (Paramount, 2004) en Netflix kwam in 2017 met een televisiebewerking.

Snicket, L. Pseudoniem voor Daniel Handler. (2017) Lemony Snickets afschuwelijke avonturen. Het ellendige eerste boek. Vertaald door Huberte Vriesendorp. Met tekeningen van Brett Helquist. Tielt: Uitgeverij Lannoo nv. Isbn 978 94 014 4463 7 € 12,99, 151 blz.