Erna Sassen - Zonder titel

Erna Sassen (1961) beheerst als geen ander het vermogen aansprekende verhalen te schrijven voor jongeren in de leeftijd van veertien, vijftien jaar en ouder.  Het zijn levensechte verhalen over gevoelige onderwerpen als afscheid nemen en verdriet. Met titels als Dit is geen dagboek (2009) en Er is geen vorm waarin ik pas (2017) wist Sassen haar lezers eerder te bekoren. Haar schrijfstijl laat zich nog het beste omschrijven als recht voor zijn raap, vlot en heel direct. Geen woord is teveel, haar taalgebruik steevast puur en krachtig.

In haar nieuwste jeugdroman Zonder titel toont Sassen zich wederom een briljant verteller. Het draait allemaal om de vijftienjarige Joshua die al sinds de kleuterklas bevriend is met Zivan. Zijn hartsvriendin is enkele maanden geleden teruggekeerd naar Irak, het land dat ze ooit als klein meisje met haar familie ontvluchtte.

Joshua is overgestapt van 2 havo naar 3 vmbo. De keuze destijds voor havo werd met name bepaald door de schoolkeuze van Zivan. Maar die is er nu niet meer en ze reageert zelfs niet op berichten van Joshua. De start in zijn nieuwe klas belooft weinig goeds.

‘Ik wist natuurlijk vanaf het moment  dat ik in deze kutklas werd geplaatst dat ik een keer gezeik zou krijgen met Sergio, aanvoerder van een groep kansloze hangjongeren’ (p. 7)

Sergio heeft Joshua beroofd van zijn schetsboek. Joshua tekent graag en het moet gezegd: hij heeft talent. Niet voor niets geven zijn klasgenoten hem de naam Rembrandt. Tekenen is voor hem ook een uitlaatklep en veel schetsen hebben betrekking op zijn relatie met Zivan die door hem wordt verbeeld door een geitje. Joshua zelf is de wolf.

‘Het geitje van Ziva was sterker dan je zou verwachten van een klein geitje. Het beschermde mijn wolf tegen allerlei narigheid. Tegen chaotische schoolreisjes en sinterklaasvieringen, tegen klassikale kerstdiners met kotspartijen, in de bus naar schoolzwemmen en tijdens de overblijf. Het bleef altijd dicht bij hem in de buurt.’ (p.40)

Het geitje was er ook voor Joshua toen zijn ouders gingen scheiden. Tot het moment dat alles veranderde.

‘Anderhalf jaar geleden werd ik hem echt. Die wolf. Toen Zivan vertrok naar Irak. Toen begon het huilen en het grommen.’ (p. 40 )

Joshua begrijpt dat Zivan is uitgehuwelijkt aan een neef. Maar Zivan keert terug. Niet zonder reden: haar tante zal worden behandeld aan borstkanker. De relatie met Zivan echter zal nooit meer hetzelfde zijn. Zivan duikt onder en ze verkeert duidelijk in tweestrijd. Bezwijkt zij onder de druk van haar familie?

Ondertussen is de hetze op school tegen Joshua omgeslagen in een soort van wankel wederzijds respect. Sergio en zijn vrienden zijn onder de indruk van Joshua’s tekentalent en Sergio hoopt maar dat Joshua bereid is voor hem een ontwerp te maken voor een tattoo.

De schrijfster heeft haar boek gedeeltelijk gebaseerd op het levensverhaal van Zivan en haar tante Shanya, twee buitengewoon inspirerende vrouwen van wie de echte namen om redenen van privacy niet worden genoemd. Heel bijzonder is de wijze waarop de jeugdroman net als een echt schetsboek prachtig werd geïllustreerd door Martijn van der Linden. Het is kenmerkend voor Sassen dat zij ondanks de heftigheid van de persoonlijke problemen van de verhaalfiguren de humor in het vizier houdt. Hilarisch is bijvoorbeeld het fragment waarin we lezen hoe Joshua en zijn machovrienden voor school een uitstapje maken naar het Rijksmuseum.

Zonder titel is een absolute aanrader voor lezers vanaf leerjaar drie, een boek om compleet in op te gaan.

Sassen, E. (2021) Zonder titel. Amsterdam: Uitgeverij Leopold. Isbn  978 90 258 8095 8  € 17,99, 255 blz.