Carry Slee - Joël

(FMB Uitgevers, 2011)

Luna (een studente aan de kunstacademie), Eva (studente psychologie), Fleur (studente opleiding school voor de journalistiek) en Nathalie (opleiding vakfotografie) bewonen een studentenhuis in het hartje van Utrecht. De meiden zijn vriendinnen en het komt hard aan wanneer Luna na een ongelukkige val uit het dakraam van haar kamer overlijdt. Met name Eva die nog het dichtst bij Luna stond, vindt het lastig haar verdriet een plek te geven. Ze wil niet geloven dat er sprake was van een ongeluk en ze heeft ernstige verdenkingen in de richting van Luna’s ex-vriend Remco. Het zou zo maar kunnen dat hij de hand had in haar dood. Remco is opvliegend van aard en hij had grote moeite met het feit dat hij kort voor Luna’s dood werd afgeserveerd, nadat zijn vriendin hem bekende lesbische gevoelens te hebben. Remco maakt zich bovendien verdacht, omdat hij anders dan wat hij een ieder heeft doen geloven kort voor Luna’s dood nog contact met haar had gezocht. Het bewijs vindt Eva terug in de lijst van inkomende oproepen op Luna’s mobiel. Kort na een bezoek van Remco aan Eva is de telefoon plots verdwenen! Ook Remco’s alibi op het tijdstip van Luna’s dood blijkt bij nader inzien niet te kloppen. Remco lijkt Eva steeds dichter op de huid te zitten. Eva voelt zich niet langer veilig en ze heeft grote moeite met het feit dat haar vriend Bart haar niet begrijpt en haar onvoldoende steunt. De twee groeien uit elkaar en de verwijdering is definitief wanneer Eva toegeeft aan de avances van Arthur, een studiegenoot die haar al langer adoreert en het volste begrip toont.

Ondertussen verwerken Nathalie en Fleur hun verdriet, ieder op hun eigen manier. Nathalie heeft de Amerikaanse Jim leren kennen op het Norh Sea Jazz Festival. Hij is gitarist en er ontstaat een innige relatie tussen de twee. Een geldprijs in een loterij stelt Nathalie in staat af te reizen naar haar geliefde in Los Angeles. Fleur verheugt zich op een stageplaats die haar wordt aangeboden in het verre Afrika. Daar kan ze het verleden hopelijk achter zich laten.

In een tweede verhaallijn lezen we over de tragische jeugd van Joël, een genderkind dat opgroeit in een dorpje in Zeeland in een verstikkend streng gereformeerd milieu. Joël ontdekt, aanvankelijk min of meer aangemoedigd door een vriendje, dat hij zich nog het meest prettig voelt in vrouwenkleding. Datzelfde vriendje maakt hem later tegenover zijn klasgenoten onsterfelijk belachelijk en als hij op een onbewaakt moment in de badkamer door zijn moeder wordt betrapt in een jurk van zijn zus zijn de rapen helemaal gaar. Zijn ouders tonen geen enkel begrip en in de jaren die volgen, ziet Joël zich verplicht zijn vrouwelijke gevoelens zoveel mogelijk te verstoppen. Maar verdwijnen doen ze niet en het is dankzij de lesbische Kim, een meisje met wie Joël vriendschap sluit gedurende de middelbare schoolperiode, dat het leven nog enigszins draaglijk is. Kim maakt het mogelijk dat Joël langzaam maar zeker uit zijn schulp kruipt.

Het verhaal van Joël werd door Slee opgetekend in de vorm van handgeschreven anonieme brieven aan het adres van Luna. Ze worden gevonden door de nieuwe bewoonster van de kamer van Luna onder de vloer. Als Eva ze in handen krijgt, is het haar een raadsel wie de afzender is en ze vraagt zich af of de brieven wellicht iets met Luna’s dood te maken hebben.

In het slot van het boek komen beide verhaallijnen op een onverwachte manier samen en zal blijken dat de lezer langere tijd door Slee op het verkeerde been werd gezet. Voor wie van plan is het boek te lezen, vertel ik er daarom niets over. Ik zou zeggen: laat je verrassen. Wel wil ik kwijt dat het mij verbaast waarom de brievenschrijver (Joël) in dit digitale tijdperk (Slee hield haar boek op 11 juli ten doop tijdens een voorleessessie voor genodigden op het Amsterdamse hoofdkantoor van Hyves!) al zijn bekentenissen heel ouderwets op papier zette. En het werd mij ook niet duidelijk waarom die stukken nu perse bewaard moesten worden in Luna’s kamer!

Slee spreekt als geen ander de taal van jongeren. Ze geeft een aardige beschrijving van het studentenleven in een toegankelijk verhaal waarin zelfs Derek Ogilvie nog voorbij komt! De uitgever presenteerde het boek als Young Adult roman, een etiket dat de uitgave ook nadrukkelijk meekreeg op de voorzijde van het omslag. Wat mij stoort, is dat het genre Young Adult in toenemende mate wordt misbruikt en door uitgevers op een verkeerde wijze wordt geëxploiteerd. In mijn optiek zou het hier moeten gaan om cross-overromans, boeken waarvan het literatuuronderwijs in de bovenbouw van het voorgezet onderwijs kan profiteren, omdat ze de kloof tussen de jeugdboeken en de volwassenenliteratuur helpen overbruggen. Geen kinderachtige boeken dus, maar knap geconstrueerde verhalen met ruim aandacht voor de gedachten en de gevoelens van de hoofdpersonen. Boeken die uitblinken in stijl en constructie en die eisen stellen aan de leesvaardigheid van de leerling, hem uitdagen en zodoende een goed hulpmiddel vormen bij de verdere ontwikkeling van diens literaire competenties. Toegegeven, Joël is op zich best een aardig verhaal en het zal lezers in de leeftijd van 15 jaar en ouder ongetwijfeld bekoren. Maar het boek mist toch absoluut de diepgang en de goed uitgewerkte psychologische portretten, zoals we die bijvoorbeeld wel terugvinden in het recent verschenen Rosie en Skate van Beth Ann Bauman. Dát is toch echt andere kost! Wat mij betreft is de tijd rijp voor een goede definiëring en afbakening van het begrip Young Adult zodat er een eind komt aan de huidige wildgroei!